Choroby zakaźne: przyczyny i drogi zakażenia
Nieprzypadkowo choroby zakaźne wieku dziecięcego noszą właśnie taką nazwę. Mówimy bowiem tutaj o schorzeniach, na które zapadają głównie dzieci ze względu na wspomnianą wyżej słabą odporność. Właśnie dlatego szczepienia przed wieloma takimi chorobami przeprowadza się już od pierwszych tygodni życia.
Choroby zakaźne wywołują różne drobnoustroje, ale najczęściej są to wirusy, bakterie oraz grzyby. Przenoszą się one zazwyczaj drogą kropelkową od osoby zakażonej, która wydala je na zewnątrz podczas kichania, kaszlu lub mówienia. Takie patogeny łatwo wnikają do organizmu zdrowego dziecka poprzez błony śluzowe nosa, oczu, czy gardła. Dzieci zarażają się także poprzez dotykanie różnych zakażonych przedmiotów, ponieważ nie mają jeszcze wyuczonego nawyku mycia rąk. Czynniki chorobotwórcze mogą dostać się do organizmu również wraz z pokarmem i zanieczyszczoną wodą.
Najczęściej występujące choroby zakaźne wieku dziecięcego to przede wszystkim ospa wietrzna, różyczka, odra i świnka, a także trzydniówka, szkarlatyna i mononukleoza. Poniżej znajdziesz podstawowe informacje o nich.
Odra
Odra jest dzisiaj już rzadko spotykaną chorobą, ponieważ w Polsce przeciwko niej szczepi się obowiązkowo wszystkie dzieci. Narażone są na nią jednak niemowlęta do 12. miesiąca życia, ponieważ pierwsza dawka szczepionki podawana jest dopiero w 13-15 miesiącu.
Odrę wywołuje wirus z rodziny paramyksowirusów, który przenosi się drogą kropelkową. Po zakażeniu choroba rozwija się stopniowo – najpierw występuje okres nieżytowy objawiający się wysoką gorączką, katarem, kaszlem i światłowstrętem. Potem pojawia się wysypka, która ma postać drobnych, jasnych plamek z czerwoną obwódką. Z czasem one ciemnieją, a skóra zaczyna się łuszczyć.
Różyczka
Jeśli chodzi o wirusowe choroby wieku dziecięcego, to różyczka należy do tych najczęściej występujących. Odpowiada za nią wirus z rodziny Togaviridae, którym dziecko może się zakazić drogą kropelkową, kontaktową lub przez łożysko. Pierwsze objawy schorzenia przypominają grypę, natomiast potem na ciele pojawia się drobna wysypka i dochodzi do wyraźnego powiększenia węzłów chłonnych.
Ospa wietrzna
Za ospę wietrzną u dzieci odpowiedzialny jest wirus Varicella-zoster. Można się nim zakazić drogą kropelkową lub przez dotyk. Objawy choroby pojawiają się nagle w postaci wysokiej gorączki oraz swędzącej wysypki, która później przekształca się w pęcherzyki wypełnione płynem. Podczas ich pękania wirus najłatwiej się rozprzestrzenia. Po wygojeniu i zaschnięciu krost zwykle nie pozostają po nich blizny, choć mogą się pojawić, jeśli pęcherze zostaną rozdrapane i dojdzie do zakażenia. Ospy wietrznej najlepiej unikać poprzez zaszczepienie dziecka, ponieważ choroba ta wywołuje groźne powikłania, a odpowiedzialny za nią wirus nigdy nie znika z organizmu i w wieku dorosłym może wywołać półpaśca.
Świnka
Z kolei świnka to choroba u dzieci, która atakuje głównie ślinianki przyuszne, powodując ich bolesny obrzęk. Dodatkowo chorujący na nią maluch może mieć gorączkę i inne dolegliwości np. nudności i bóle brzucha. Zapalenie ślinianki przyusznej jest dość groźne, bo może powodować różne powikłania np. zapalenie jądra i najądrzy u chłopców (jeśli do zakażenia dojdzie u nich w okresie dojrzewania), a nawet głuchotę ośrodkową. Właśnie z tego względu zaleca się wykonanie szczepienia przeciwko śwince u dzieci.
Szkarlatyna
Szkarlatyna, czyli inaczej płonica, jest chorobą wywoływaną przez bakterie, a dokładnie niektóre szczepy paciorkowca, które dostają się do organizmu głównie drogą kropelkową. Do najważniejszych objawów schorzenia zalicza się gorączkę, nudności i wymioty, ból gardła i brzucha, a także rumień na policzkach oraz czerwoną wysypkę, która pojawia się na tułowiu, w zgięciach łokci i kolan, w pachwinach i na pośladkach. Leczenie szkarlatyny polega na podawaniu dziecku antybiotyków, najczęściej penicyliny.
Trzydniówka
Nie wszystkie wirusowe choroby wieku dziecięcego przebiegają w tak gwałtowny sposób, jak odra czy ospa. Przykładem łagodniejszego schorzenia o podłożu zakaźnym jest trzydniówka, nazywana też trzydniową gorączką. Występuje ona głównie u najmłodszych dzieci w wieku do 3 lat i objawia się występującą przez trzy doby wysoką temperaturą ciała oraz drobną, grudkową wysypką, występująca głównie na twarzy i tułowiu. Na tę chorobę nie ma szczepienia, ale można ją dość łatwo wyleczyć, stosując standardowe leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.
Mononukleoza
Mononukleoza to choroba wirusowa, którą wywołuje wirus EBV. Jej objawy przypominają anginę, ponieważ dziecko ma wysoką gorączkę i powiększone węzły chłonne na szyi. Dodatkowo może mieć też gęsty katar i odczuwać silny ból gardła. Do zakażenia EBV najczęściej dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą. Na schorzenie nie ma szczepionki, a jego leczenie polega głównie na zwalczaniu objawów.
Choroby dziecięce – kiedy zgłosić się do lekarza?
Wszystkie wymienione wyżej choroby dziecięce wymagają wizyty u pediatry. Do lekarza należy zgłosić się już po zaobserwowaniu pierwszych niepokojących objawów u pociechy, czyli np. wysypki lub dolegliwości grypopodobnych. Wiele chorób zakaźnych grozi poważnymi powikłaniami, dlatego nie wolno ich lekceważyć. Tylko lekarz jest też w stanie właściwie zdiagnozować schorzenie oraz zalecić odpowiednie leczenie. Warto też pamiętać, że maluch z rozpoznaną chorobą zakaźną powinien bezwzględnie pozostać w domu, aby nie dopuścić do dalszego rozprzestrzeniania się czynnika chorobotwórczego.
Profilaktyka chorób zakaźnych
Stare powiedzenie mówi, że chorobom lepiej zapobiegać, niż je leczyć. W kontekście chorób zakaźnych wieku dziecięcego jest to wyjątkowo mądra zasada, ponieważ przed większością z nich skutecznie chronią szczepienia. W Polsce niektóre z nich są obowiązkowe – między innymi przeciw takim chorobom jak:
-
gruźlica,
-
odra,
-
świnka,
-
różyczka.
Szczepionki przeciwko nim są bezpłatne i u dzieci odbywają się według tzw. kalendarza szczepień. Maluchy w wieku 15 miesięcy otrzymują np. szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce. Szczepionki przeciwko ospie wietrznej są odpłatne i podawane są dzieciom po ukończeniu 9 miesiąca życia na zlecenie lekarza. Dostępna jest również szczepionka poczwórnie skojarzona przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej, i jest ona również odpłatna.
Niestety nie ma natomiast szczepionek przeciwko szkarlatynie czy mononukleozie. Jedynym więc sposobem na uchronienie dziecka przed zachorowaniem jest zapobieganie kontaktom z chorymi.
Masz więcej pytań? Skonsultuj się ze specjalistą!
Na blogu apteki Lek24 znajdziesz podstawowe informacje, jakie zakaźne choroby wieku dziecięcego mogą zaatakować Twoje dziecko. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, czyli na przykład jak zapobiegać zakażeniom, kiedy wykonać określone szczepienia i jak rozpoznać poszczególne schorzenia u swojego dziecka, porozmawiaj z pediatrą, który najlepiej wyjaśni te kwestie.
