Pierwsze tygodnie w życiu dziecka są kluczowe dla jego rozwoju. Maluch przeżywa wówczas intensywny okres, w którym po raz pierwszy od przyjścia na świat samodzielnie oddycha, przyjmuje pokarm, a także poznaje swoje otoczenie. Oczywiście każde dziecko rośnie w swoim tempie, ale można wyróżnić pewne uniwersalne etapy. Przeczytaj, jak wygląda rozwój noworodka tydzień po tygodniu. Co jest kluczowe i o jakich badaniach lekarskich rodzic powinien pamiętać?
Sprawdź, jak rozwija się noworodek tydzień po tygodniu
Narodziny dziecka to prawdziwy cud życia, ale jeszcze ciekawsze jest to, jak maluszek rozwija się w swoich pierwszych tygodniach. Choć może się wydawać, że noworodek jedynie śpi przez większość dnia, je lub domaga się jedzenia, to w tym czasie w jego organizmie dochodzi do intensywnych procesów. Obserwując nowonarodzone dziecko tydzień po tygodniu, można dostrzec mnóstwo małych zmian, które wynikają ze stopniowego poznawania świata. Pierwszy uśmiech, zaciskanie piąstek, wodzenie wzrokiem, gruchanie, to drobne czynności, które jednak stanowią efekt prawidłowego fizycznego i psychicznego rozwoju. Zadaniem rodziców i opiekunów jest wspieranie tego procesu poprzez codzienną pielęgnację, dostarczanie wysokiej jakości pokarmu oraz budowanie więzi emocjonalnej.
Poszczególne etapy rozwoju noworodka mogą nieznacznie różnić się, co wynika z indywidualnych predyspozycji. Warto jednak mieć świadomość tego, jak powinny one przebiegać w sposób prawidłowy. Poniżej przedstawiamy skrócony kalendarz opisujący zachowania, odruchy oraz umiejętności dziecka w pierwszych 6 tygodniach.
Jak wygląda pierwszy tydzień rozwoju dziecka
W pierwszym tygodniu po urodzeniu dziecko najczęściej można już zabrać ze szpitala do domu. Należy jednak pamiętać o odpowiednim ciepłym ubraniu maluszka, niezależnie od pogody. Skóra bobasa w tych dniach może być lekko zaczerwieniona i pomarszczona, a całe ciało pokrywa delikatny meszek, który z czasem się wytrze, a okrągły kształt głowy się uformuje. Jedną z najbardziej zauważalnych zmian w pierwszym tygodniu, jest utrata wagi – nawet o 10%. To naturalny proces, który jest skutkiem utraty wody i mazi płodowej czy wydalania smółki (pierwsze kupki o ciemnym zabarwieniu).
Pierwsze dni to również czas na przeprowadzenie niektórych badań. Jednym z nich jest badanie słuchu metodą otoemisji akustycznej, a kolejne to badania przesiewowe na:
Oba badania wykonywane są jeszcze w szpitalu podczas pobytu mamy z dzieckiem na oddziale położniczym.
Zachowanie 2-tygodniowego noworodka
W kolejnym tygodniu życia dziecka ogromną rolę odgrywa sen. Maluch może przesypiać nawet 20 godzin w ciągu doby, jednak czas ten różni się w zależności od noworodka. Równie ważne są jednak okresy czuwania. Choć krótkie, w tym czasie kształtują się wrażenia zmysłowe. Jest to także okazja do nauki odczytywania pierwszych sygnałów wysyłanych przez dziecko, a te mogą dotyczyć niewygód (mokra pieluszka, obcierające ubranie) oraz potrzeb fizjologicznych, czyli najczęściej głodu i pragnienia.
Wielu rodziców zaskakuje fakt, że nowonarodzone dziecko ma bardzo słaby wzrok. Maluch potrafi rozpoznać zaledwie czarne i białe kolory z bliskiej odległości. Oprócz tego rozwija się ruchomość gałek ocznych, przez co można mieć wrażenie, że oczy bobasa się „rozbiegane”.
Odruchy charakterystyczne dla 3 tygodnia rozwoju dziecka
3-tygodniowy maluch ma już częściowo rozwinięty zmysł dotyku, dlatego w tym czasie bardzo ważny jest kontakt skóra do skóry – dla większości noworodków dotyk matki działa uspokajająco. Oprócz tego charakterystyczne dla tego okresu są pewne odruchy. Są to m.in.:
-
odruch chwytny – cokolwiek znajdzie się w rączce maluszka, ten natychmiast chwyta to, zaciskając wokół danego przedmiotu palce z dużą, jak na siebie, siłą;
-
odruch Moro – to odruch na nagły bodziec zewnętrzny, np. hałas. Polega on na rozprostowaniu kończyn, a następnie przyciśnięciu rączek do siebie;
-
odruch Babińskiego – na łaskotanie stopy maluch reaguje zaciśnięciem palców stopy oraz wyprostowaniem palucha;
-
odruch kroczenia – trzymając dziecko pod pachy tuż nad poziomym podłożem, będzie ono ruszało nóżkami, zupełnie jak przy nauce chodzenia;
-
odruch Rootinga – po muśnięciu policzka bobas odwraca twarz i otwiera buzię jak przy karmieniu.
Obserwując rozwój noworodka tydzień po tygodniu, można zauważyć, że odruchy te z czasem zanikają (ok. 2-4 miesiąca).
Przełom w rozwoju noworodka: 1 miesiąc
4-tygodniowe dziecko coraz częściej zatrzymuje wzrok na twarzy i dokonuje pierwszych prób podnoszenia głowy w celu zmiany pozycji. Następuje umocnienie więzi łączącej go z mamą – potrafi rozpoznawać jej głos oraz zapach. Jak podają badania, rozwój miesięcznego noworodka jest najlepszy, gdy dziecko jest blisko swojej rodzicielki.
Choć podstawowym środkiem komunikacji bobasa jest płacz, zaczyna on wydawać również inne dźwięki, zwłaszcza gdy jest zadowolone. Dochodzą do tego grymasy, które, choć jeszcze nie są pełnymi uśmiechami, stanowią do nich doskonałe przygotowanie. Ulubioną pozycją miesięcznego dziecka jest leżenie na brzuszku. W ten sposób ćwiczy staw biodrowy oraz lepiej poznaje otaczający go świat.
Co potrafi 5-tygodniowy maluch i jak go wpierać?
Kolejne etapy rozwoju noworodka przynoszą jeszcze więcej zmian. W 5. tygodniu mięśnie dziecka wzmacniają się, dzięki czemu może na chwilę podnosić główkę, a nawet machać trzymaną w ręku zabawką. Również wzrok jest coraz lepszy – maluch dłużej zatrzymuje wzrok na rzeczach, które go interesują, zwłaszcza na intensywnych kolorach. Swoje zainteresowanie dziecko okazuje poprzez próby chwytania oraz intensywne wymachiwanie nóżek i rączek. Pojawia się również gaworzenie i wydawanie gardłowych dźwięków.
W tym czasie zauważalne są wyraźniejsze reakcje emocjonalne: zadowolenie, strach, radość itp. Od tego czasu warto szczególnie zadbać o pozytywną atmosferę wokół dziecka. Mów do malucha spokojnym tonem, przytulaj go i okazuj miłość na wszystkie możliwe sposoby.
Umiejętności i zachowanie 6-tygodniowego dziecka
Pod koniec 6 tygodnia życia odruchy noworodkowe ulegają stopniowemu osłabieniu. Dziecko coraz świadomiej kontroluje kończyny – prostuje nóżki, wyciąga rączki po zabawki. Ten czas określany jest jako skok rozwojowy. Pojawia się dużo nowych zachowań, m.in.:
-
domaganie się częstszego karmienia;
-
swobodne ułożenie kończyn podczas czuwania;
-
uważniejsze obserwowanie ludzi i przedmiotów;
-
podnoszenie nóżek i główki;
-
zwiększenie repertuaru wydawanych dźwięków;
-
świadome uśmiechanie się, ale i okazywanie złości.
Dziecko, które ma już niemal 2 miesiące, interesuje się szczególnie zabawkami ruchomymi oraz wydającymi dźwięki. Warto puszczać maluchowi również łagodne melodie z różnych gatunków: muzyka klasyczna, jazz i inne.
Badania i szczepienia do 6 tygodnia życia
Podstawowym i pierwszym badaniem noworodka jest ocena w skali Apgar, która w punktach określa stan skóry, oddech, czynność serca, napięcie mięśniowe i odruchy. Przy niskiej punktacji może istnieć konieczność wykonania dodatkowych badań lub zatrzymania dziecka na obserwacji nieco dłużej niż zazwyczaj. W kolejnych godzinach maluszka bada neonatolog, który ocenia stan m.in. głowy, brzucha, kończyn, krążenia, narządów płciowych i stawów.
Pierwsza wizyta u pediatry powinna nastąpić jeszcze w 2. tygodniu. Lekarz bada wówczas ogólny stan zdrowia oraz stopień rozwoju noworodka. Po ukończeniu 6 tygodni życia czas na kolejną kontrolę. Wizyta obejmuje ważenie, mierzenie, badanie pracy serca i płuc, a także stopień zrastania się ciemiączka. Ważna jest również ocena ruchliwości stawów, zwłaszcza biodrowego. W razie wątpliwości (podejrzenia dysplazji) lekarz może zlecić wykonanie USG.
Pierwsza wizyta u pediatry nazywana jest również „szczepienną”. To wtedy wykonywane są obowiązkowe szczepienia. Tu należy przypomnieć, że pierwsze szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) oraz przeciwko gruźlicy, podaje się zaraz po urodzeniu. W 6. tygodniu kalendarz przewiduje szczepienia:
-
przeciwko WZW B (druga dawka);
-
przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (druga dawka);
-
przeciwko rotawirusom (pierwsza dawka);
-
przeciwko pneumokokom (pierwsza dawka);
-
przeciwko pałeczce hemofilnej typu b (pierwsza dawka).
Zadaj o zdrowie malucha już od pierwszych tygodni!
Nowonarodzone dziecko jest dla rodziców oczkiem w głowie, a kolejne etapy rozwoju noworodka stanowią zazwyczaj ważne wydarzenie dla całej rodziny. Zadbaj o zdrowie maluszka, pamiętając o wizytach kontrolnych w przychodni oraz szczepieniach. Więcej informacji znajdziesz na blogu apteki internetowej lek24.pl, zwłaszcza w naszym artykule poświęconym pierwszym badaniom noworodka.