Zjedzenie zanieczyszczonego pokarmu lub wypicie płynu zawierającego szkodliwe związki może doprowadzić do wystąpienia licznych dolegliwości, od łagodnych, do poważnych i zagrażających zdrowiu. W grupie najbardziej narażonej znajdują się dzieci, które nie mają do końca dojrzałego układu immunologicznego. Zatrucie pokarmowe najczęściej jest wywoływane przez wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty. Jak rozpoznać jego objawy i jak ulżyć maluchowi w przypadku wymiotów oraz biegunki? Jakie preparaty mogą wspomóc usuwanie toksyn z przewodu pokarmowego? Przeczytaj!
Rodzaje zatruć pokarmowych u dzieci
Nieprzestrzeganie zasad higieny, używanie wody niezdatnej do picia, niewłaściwe warunki przechowywania żywności oraz spożywanie produktów pochodzących z niewiadomego źródła – to najczęstsze czynniki sprzyjające występowaniu zatruć pokarmowych. Każde z nich może być groźne, zwłaszcza w przypadku niemowląt oraz dzieci do trzeciego roku życia. Gwałtowne dolegliwości żołądkowo-jelitowe zwykle pojawiają się w krótkim czasie po dostarczeniu do organizmu żywności lub napoju skażonego drobnoustrojami. Produkty, które stanowią najczęstsze źródło chorób to przetwory mleczne, potrawy z surowymi jajkami (lody, majonez, ciastka z kremem), niedomyte owoce i warzywa, niedogotowane lub niedopieczone mięso oraz ryby.
W zależności od patogenu wyróżnia się zatrucia pokarmowe wywoływane przez:
-
bakterie: z grupy Salmonella, Listeria, Campylobacter, Escherichia coli, Clostridium botulinum,
-
wirusy: adenowirusy, rotawirusy i astrowirusy,
-
grzyby: zwłaszcza przez mykotoksyny produkowane przez takie gatunki jak Fusarium, Penicillium oraz Aspergillus.
Ponadto zatrucie pokarmowe mogą wywołać pasożyty bytujące w układzie pokarmowym, które przez długi czas nie dają żadnych objawów. Należą do nich między innymi takie mikroorganizmy jak lamblia jelitowa, glista ludzka, pełzak czerwonki oraz przywry.
Jak rozpoznać zatrucie pokarmowe?
Pierwsze objawy mogą pojawić się już w ciągu trzydziestu minut po spożyciu zanieczyszczonego pokarmu lub wypiciu skażonego płynu. Z reguły jednak występują nieco później, po upływie nawet dwudziestu czterech godzin. Najbardziej charakterystycznym symptomem są wymioty, które stanowią rezultat niewłaściwego funkcjonowania układu trawiennego. Są naturalnym sposobem na pozbycie się z organizmu szkodliwych mikroorganizmów, dlatego nie należy ich powstrzymywać. Mogą przybierać różne nasilenie. Wyrzucaniu treści żołądkowej mogą też towarzyszyć inne dolegliwości.
Objawy typowe dla zatrucia
Poza wymiotami zatrucie pokarmowe można rozpoznać po nudnościach, bólu brzucha oraz biegunce. Dziecko może też mieć gorączkę i skarżyć się na ból głowy oraz ogólne złe samopoczucie. W przypadku zaobserwowania powyższych objawów warto spróbować sobie przypomnieć, jakie produkty mogą być przyczyną wystąpienia ostrych dolegliwości żołądkowych. W przypadku poważnego zatrucia konieczna może okazać się hospitalizacja. Dużym zagrożeniem w przypadku maluchów jest biegunka, która może doprowadzić do odwodnienia oraz utraty niezbędnych składników mineralnych z organizmu. Znaczny niedobór elektrolitów spowodowany biegunką w skrajnej sytuacji może spowodować nawet zgon.
Zatrucie, a może infekcja?
W przypadku klasycznych infekcji od zakażenia do pojawienia się pierwszych symptomów choroby zwykle mija od dwóch do nawet pięciu dni. Objawy zatrucia pokarmowego zwykle są widoczne wcześniej, gdyż można je zaobserwować nawet po kilku godzinach od spożycia zanieczyszczonego pokarmu. Początek schorzenia jest nagły i u większości dzieci manifestuje się wodnistą biegunką, bólem brzucha, mdłościami oraz wymiotami. Zaburzeniom ze strony układu trawiennego może towarzyszyć gorączka lub stan podgorączkowy.
Kiedy dziecko ma mdłości i ból brzucha
W przypadku objawów wskazujących na zatrucie pokarmowe u dziecka pomocne może być picie dużej ilości płynów. Zaleca się, aby maluchowi podawać przede wszystkim niegazowaną wodę mineralną lub gorzką herbatę. W czasie choroby nie powinno spożywać się słodzonych napojów, ponieważ fermentujący cukier może doprowadzić do odwodnienia. W przypadku pojawienia się mdłości i wymiotów można rozważyć sięgnięcie po elektrolity, czyli doustne preparaty nawadniające. W walce z dokuczliwymi dolegliwościami dobre rezultaty może przynieść też płynna dieta. Malcowi można podać chudy rosół warzywny, kleik ryżowy, sok jabłkowy. W przypadku dzieci powyżej trzeciego roku życia do złagodzenia objawów związanych z nudnościami i bólem brzucha można wykorzystać imbir.
Jakie zioła na trawienie dla dzieci?
Przy nudnościach, wymiotach i bólu brzucha dziecku można podać też napar ziołowy. Do ziół polecanych do stosowania przy tego typu dolegliwościach należą przede wszystkim: rumianek pospolity, melisa, koper włoski, mięta oraz bazylia. Przyrządzona z nich herbata może pomóc w złagodzeniu nieżytu żołądka oraz usprawnieniu procesów związanych z trawieniem. Ponadto w aptece dostępne są leki i suplementy na układ pokarmowy w postaci tabletek, kapsułek, kropli oraz płynów doustnych. Oczywiście nie należy przesadzać z ich stosowaniem, zwłaszcza u małych dzieci. Dlatego przed rozpoczęciem kuracji warto zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty.
Postępowanie przy zatruciu pokarmowym
W przypadku wymiotów i biegunki pierwszym krokiem jest podawanie dziecku elektrolitów. Są one niezbędne do zachowania prawidłowej równowagi wodno-elektrolitowej, a ich niedobór może spowodować obrzęki, drżenie i skurcze mięśni, a także senność i ogólne osłabienie. W przypadku maluchów powyżej pierwszego roku życia można zastosować węgiel aktywny, który może pomóc w usunięciu toksyn z organizmu. Związane z nim bakterie, wirusy, białka i różne inne substancje chemiczne są eliminowane z narządów wewnętrznych wraz z kałem.
Ponieważ zatrucie pokarmowe powoduje brak apetytu, trzeba też zadbać o odpowiednią dietę. Powinna być lekkostrawna, aby żołądek mógł powrócić do normalnej pracy. Dziecku można podawać banany, jabłka, ryż, kleik ryżowy, kaszkę manną ugotowaną na wodzie, suszone płatki zbożowe, jogurty z żywymi kulturami bakterii. Posiłki najlepiej podsuwać maluchowi co trzy-cztery godziny, aby mógł stopniowo odzyskiwać siły.
Jak ulżyć dziecku przy wymiotach i biegunce
Jak już podkreślaliśmy powyżej, bardzo ważne jest, aby nie dopuścić do odwodnienia. Dlatego należy zapewnić malcowi odpowiednią ilość płynów, w tym niegazowanej wody mineralnej oraz niesłodzonych herbat. Starszym dzieciom można podawać też soki, mleko i inne napoje rozcieńczone z wodą. W czasie występowania wymiotów trzeba też pamiętać o elektrolitach oraz lekkostrawnej diecie. W przypadku zatruć pokarmowych raczej nie stosuje się leków przeciwwymiotnych. Ulgę przy biegunce mogą przynieść letnie okłady na okolicę karku oraz napary ziołowe (np. z rumianku). Dodatkowo warto pamiętać o wypoczynku, gdyż częste zwracanie treści pokarmowej stanowi duży wysiłek dla organizmu.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Kiedy objawy są poważne lub nie mijają w ciągu kolejnych dni, wówczas konieczna jest konsultacja lekarska. O silnym zatruciu pokarmowym mogą świadczyć między innymi takie symptomy jak:
-
nasilona biegunka (kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt wypróżnień na dobę),
-
luźny, wodnisty stolec z domieszką śluzu lub krwi,
-
silne skurczowe bóle w obrębie jamy brzusznej.
Ponadto lekarza należy wezwać w sytuacji, kiedy u dziecka stwierdzimy jeden z następujących objawów:
-
zapadnięte gałki oczne,
-
sucha, wiotka skóra z upośledzoną elastycznością,
-
rzadkie i skąpe oddawanie moczu,
-
płacz bez wydzielania łez,
-
wysoka gorączka powyżej 39 stopni,
-
apatyczność lub ograniczona świadomość,
-
niechęć do spożywania płynów.
Powyższe oznaki mogą wskazywać na odwodnienie, a także na konieczność zastosowania nawadniania dożylnego. W takich okolicznościach bardzo ważne jest jak najszybsze podanie odpowiednich środków, zwłaszcza że przy wymiotach i biegunce dochodzi do zubożenia ustroju w magnez, sód, potas i wapń.
Już wiesz, jak zareagować przy zatruciu pokarmowym dziecka
Aby doszło do zatrucia pokarmowego, musi nastąpić zakażenie organizmu przez chorobotwórcze mikroorganizmy: wirusy, bakterie, grzyby lub pierwotniaki. Żywność i napoje zanieczyszczone drobnoustrojami niczym nie różnią się od zdrowych produktów, dlatego w kwestii jedzenia w przypadku dzieci należy zachować szczególną ostrożność. W przypadku wystąpienia objawów wskazujących na zatrucie warto mieć w domowej apteczce elektrolity, węgiel aktywny i mieszanki ziołowe.