Apatia, płaczliwość, obniżenie nastroju, poczucie winy, brak miłości do dziecka – to tylko niektóre objawy mogące wskazywać na depresję poporodową. Niestety wciąż bardzo często jest ona mylona z syndromem „baby blues”, czyli czasowym złym samopoczuciem spowodowanym reakcją hormonalną organizmu na poród. Problemy emocjonalne kobiet pojawiające się w okresie połogu, a także po jego zakończeniu nie powinny być lekceważone. Dowiedz się, na czym dokładnie polega depresja poporodowa, w jaki sposób można ją leczyć oraz gdzie szukać specjalistycznego wsparcia.
Czym jest depresja poporodowa?
Jest to niezwykle niepokojący i zarazem bardzo stresujący stan, który może pojawić się już kilka dni po porodzie. Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że z depresją poporodową zmaga się nawet jedna na dziesięć kobiet. Niewiele z nich zdaje sobie sprawę, że jest to poważna choroba, która wymaga leczenia tak jak wiele innych schorzeń. Narodziny dziecka stanowią zawsze ogromne przeżycie, któremu towarzyszy wiele silnych emocji. Te z kolei oddziałują na stan psychiczny, który w okresie połogu może ulec pogorszeniu. Epizod depresji poporodowej w większości przypadków trwa od trzech do dziewięciu miesięcy. Jeśli nie zostaną wdrożone odpowiednie leki przeciwdepresyjne, wówczas może przedłużyć się nawet do roku.
Objawy depresji poporodowej
Matki doświadczające tego zaburzenia zwykle uskarżają się na skrajny smutek, niepokój, lęk oraz wyczerpanie fizyczne. Do tego dochodzą obniżenie nastroju, nieustanne podenerwowanie oraz rozdrażnienie, które w dużej mierze utrudniają codzienne funkcjonowanie i sprawowanie opieki nad nowo narodzonym dzieckiem.
Pozostałe objawy, jakie mogą towarzyszyć świeżo upieczonej mamie zmagającej się z depresją poporodową to:
-
niezdolność do odczuwania radości, przygnębienie,
-
zaburzenia snu,
-
trudności z koncentracją uwagi,
-
brak energii do realizowania najprostszych czynności,
-
nadmierne poczucie winy i przekonanie o niskiej wartości własnej osoby,
-
myśli samobójcze,
-
chęć zrobienia krzywdy dziecku.
Podłoże choroby: jakie są czynniki ryzyka?
Depresja jest dość częstym powikłaniem poporodowym, na którego wystąpienie ma wpływ wiele różnych czynników. Ryzyko zwiększa się, gdy stany depresyjne pojawiły się u kogokolwiek z rodziny matki. Duże znaczenie mają także negatywne zdarzenia życiowe, które wpływają na poczucie bezpieczeństwa kobiety takie jak utrata pracy, wypadek, zmiana warunków zamieszkania, śmierć bliskiej osoby. Do czynników ryzyka należy także zaliczyć problemy w związku. To, jak czuje się kobieta w czasie porodu, a następnie podczas połogu, ma duży wpływ na jej stan psychiczny. Po narodzinach dziecka zazwyczaj cała uwaga koncentruje się na maleństwie. Kobieta przytłoczona nowymi obowiązkami może być osamotniona, mieć poczucie pozostawienia samej sobie. Dlatego w tym szczególnym czasie bardzo ważne jest wsparcie ze strony partnera i najbliższych.
Jak leczy się depresję poporodową?
Jedną z form leczenia depresji poporodowej jest psychoterapia. Może ona odbywać się w formie indywidualnych spotkań z psychologiem lub terapii grupowej, podczas której kobieta ma okazję podzielić się swoimi doświadczeniami z innymi matkami w podobnej sytuacji. Istnieje też możliwość przyjmowania leków przeciwdepresyjnych. Jeśli jednak objawy takie jak apatia, obniżenie nastroju i poczucie winy nie są zbyt dokuczliwe, wówczas zwykle wystarczy krótkoterminowe postępowanie terapeutyczne. Bardzo ważne jest, aby kobiety kierowane na leczenie, otrzymały profesjonalną pomoc w przeciągu jednego miesiąca od rozpoznania zaburzenia.
Jak dbać o siebie w okresie połogu?
Nie każda kobieta zaraz po narodzinach dziecka pragnie odwiedzin najbliższych. W tym szczególnym okresie większość pań potrzebuje spokoju i ciszy. Kilka dni po porodzie ma miejsce wiele zmian wpływających bezpośrednio na stan psychiczny i ogólne samopoczucie kobiety. Świeżo upieczonym mamom nie zawsze jest łatwo odnaleźć się w nowej roli. Początki macierzyństwa mogą być przytłaczające, dlatego warto wiedzieć, jak zadbać o siebie w połogu. Obecnie bardzo wiele mówi się na temat tego, jak powinno wyglądać wspomaganie laktacji czy przewijanie i higiena dziecka. Z kolei mało uwagi poświęca się psychice kobiety. Tymczasem depresja poporodowa objawiająca się obniżeniem nastroju i poczuciem winy może dotknąć każdą mamę, nawet tą, która przez dziewięć miesięcy z radością wyczekiwała narodzin dziecka. Problemy może dodatkowo pogłębiać rozregulowana gospodarka hormonalna, brak wsparcia z zewnątrz oraz nowe tempo życia.
By zadbać o siebie w okresie połogu, pamiętaj, aby:
-
nie bać się prosić bliskich o pomoc – może to być ugotowanie obiadu, zrobienie zakupów,
-
w miarę możliwości wysypiać się – to oczywiście trudne przy małym dziecku, ale na początku warto próbować wygospodarować choć kilka-kilkanaście minut na sen,
-
nie wymagać od siebie zbyt wiele – dać sobie prawo i czas do popełniania błędów, a także odnalezienia się w nowej roli,
-
znaleźć chwilę na relaks – spacer czy chwila z książką na kanapie pomogą Ci uporządkować myśli po ciężkim, męczącym dniu,
-
w razie potrzeby szukać wsparcia wśród innych kobiet, które niedawno przeżyły narodziny dziecka.
Inne rodzaje zaburzeń nastroju u młodych matek
Jeszcze w okresie ciąży lub bezpośrednio po porodzie może dojść do ujawnienia się innych zaburzeń nastroju. Ich wczesne rozpoznanie jest bardzo istotne, ponieważ mogą mieć niekorzystny wpływ zarówno na matkę, jak i na dziecko. Poza depresją należy tu wymienić psychozę i hipomanię poporodową, a także smutek poporodowy, powszechnie znany jako baby blues.
Baby blues, czyli smutek poporodowy
Jest to łagodna forma depresji, która przytrafia się wielu kobietom w trakcie kilku pierwszych dni po porodzie. Baby blues objawia się przede wszystkim rozchwianiem emocjonalnym, wzmożoną płaczliwością, nadmiernym poczuciem winy oraz obniżeniem nastroju, które trwa około dwóch tygodni. Niektóre panie uskarżają się też na brak apetytu, kłopoty ze snem oraz pogorszenie koncentracji. Symptomy towarzyszące smutkowi poporodowemu zwykle nie mają poważnego wpływu na funkcjonowanie świeżo upieczonej mamy, jednak pogarszają jakość jej życia. W przypadku nasilonych objawów wskazana jest konsultacja psychologiczna. Przygnębienia poporodowego nie wolno lekceważyć, ponieważ u niektórych kobiet może przekształcić się w depresję.
Psychoza poporodowa
Nieco rzadziej u kobiet po narodzinach dziecka występuje psychoza poporodowa. Jest to zaburzenie znacznie poważniejsze niż depresja, a pierwsze problemy zazwyczaj zaczynają się w trakcie pierwszych tygodni po porodzie. O rozwijającej się psychozie świadczą między innymi takie objawy jak:
-
podwyższenie lub obniżenie nastroju,
-
uczucie silnego lęku i niepokoju,
-
pobudzenie psychoruchowe,
-
dezorientacja,
-
niezrozumiałe zachowania,
-
urojenia i omamy.
Schorzenie to rozwija się bardzo gwałtownie. W sytuacji, kiedy kobieta słyszy niepokojące głosy nakazujące jej zabicie siebie lub dziecka, wówczas należy jak najszybciej reagować. Zaburzenie wymaga leczenia szpitalnego oraz wdrożenia odpowiednich leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych.
Hipomania poporodowa
Jedną z najsłabiej zbadanych przypadłości przytrafiających się kobietom w okresie połogu jest hipomania poporodowa. Tego stanu psychicznego doświadcza zaledwie kilka procent pań, a jego objawy na pierwszy rzut oka przypominają epizod maniakalny. Pacjentki uskarżają się na gonitwę myśli, nienaturalną wesołość oraz mnóstwo pomysłów związanych z przyszłością dziecka, często nierealnych do zrealizowania. Hipomania poporodowa przejawia się też nienaturalnym przypływem energii i sił kilka dni po porodzie. Zaburzenie to jest krótkotrwałe. W większości przypadków ustępuje samoistnie, a psychoterapia i leki przeciwdepresyjne nie są konieczne.
Czy już wiesz, kiedy szukać wsparcia?
Depresja poporodowa oraz inne rodzaje zaburzeń nastroju bywają trudne do zauważenia. Narodziny dziecka stanowią bardzo emocjonujące przeżycie, a odnalezienie się w nowej roli może przysporzyć kobiecie trudności. Objawy w postaci obniżonego nastroju i poczucia winy nie muszą uwidocznić się od razu. Zdarza się, że pojawiają się w dowolnym momencie pierwszego roku po porodzie. By poprawić stan psychiczny, dobrze jest nauczyć się nie stawiać sobie poprzeczki zbyt wysoko. Można też sięgnąć po preparaty wspomagające prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego przeznaczone dla kobiet. Najważniejsze jednak, by zadbać o siebie i otoczyć się wsparciem, a w razie potrzeby szukać pomocy u specjalisty.