Najważniejszą i zarazem najbardziej skomplikowaną strukturą ośrodkowego układu nerwowego człowieka jest mózg. Jest on odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. To dzięki niemu myślimy, czujemy, widzimy, podejmujemy decyzje. Gdy jego praca zostaje zaburzona, wówczas pojawiają się zawroty głowy, trudności z koncentracją, problemy z pamięcią. Jak dbać o kondycję tego fundamentalnego organu ciała, by zachować sprawność umysłową przez długi czas? Co jeść, aby wspomóc jego zdrowie i czego unikać? Poznaj nawyki, które pomocą Ci utrzymać mózg w doskonałej formie przez wiele lat!
Mózg: Twoje „centrum dowodzenia”
Z naukowego punktu widzenia mózg człowieka stanowi niezwykle złożony mechanizm, którego pracę można porównać do biologicznego komputera. Jest zbudowany z około dwustu miliardów neuronów, których zadaniem jest odbieranie i przetwarzanie impulsów nerwowych. Organ ten działa cały czas. Odpowiada nie tylko za myślenie, ale także za podstawowe procesy fizjologiczne takie jak oddychanie, trawienie, produkowanie hormonów, czy bicie serca. Chociaż budowa anatomiczna mózgu została dobrze poznana, wciąż nie wiadomo, jakie dokładnie są jego zasady funkcjonowania.
W skład tego kluczowego narządu wchodzą dwie półkule: lewa i prawa, a każdą z nich tworzą:
-
istota szara, określana mianem kory mózgowej,
-
biała substancja rdzenna, składająca się z fosfolipidów.
Wraz z móżdżkiem i rdzeniem kręgowym mózg stanowi jedną całość, znaną jako ośrodkowy układ nerwowy.
Profilaktyka chorób mózgu. Jak zachować sprawność umysłu?
Poszczególne obszary mózgu człowieka są odpowiedzialne za konkretne zachowania. Kiedy dojdzie do ich uszkodzenia, wówczas mogą pojawić się mniej lub bardziej poważne problemy zdrowotne. Zdaniem lekarzy już nawet niewielki uraz może spowodować istotne zaburzenia emocjonalne lub poznawcze. Na szczęście dzięki postępowi współczesnej medycyny stłuczenia tego organu nie muszą wiązać się z kalectwem.
Podstawowym sposobem zapobiegania schorzeniom mózgowia jest unikanie urazów głowy. Najczęściej są one następstwem upadków z wysokości oraz wypadków komunikacyjnych. Zaleca się, aby nawet podczas rekreacyjnego uprawiania sportu zawsze pamiętać o noszeniu kasku. Odpowiednio dobrany jest w stanie uchronić nas przed niebezpiecznymi urazami, które mogą stać się przyczyną takich chorób jak:
-
wstrząśnienie mózgu,
-
krwiak śródczaszkowy lub wewnątrzczaszkowy,
-
rozlane uszkodzenie aksonów,
-
przewlekła encefalopatia urazowa.
Warto pamiętać, że konsekwencje stłuczenia nie muszą być widoczne od razu. Niekiedy pojawiają się po upływie wielu tygodni, a nawet miesięcy, stanowiąc poważne zagrożenie dla zdrowia chorego.
Co nie służy mózgowi? Czynniki, które warto wyeliminować
By zachować sprawność umysłową i utrzymać funkcje mózgu na właściwym poziomie jak najdłużej, warto wiedzieć, co nie służy temu organowi. Jego działanie bardzo osłabiają używki. Szczególnie alkohol, ale wiele substancji toksycznych zawierają też narkotyki i papierosy. Ich regularne dostarczanie do organizmu hamuje wzrost nowych komórek nerwowych, przyspiesza kurczenie tkanki nerwowej oraz osłabia zdolności intelektualne. Czego jeszcze nie lubi mózg człowieka? Na jego funkcjonowanie niekorzystny wpływ ma też nadmiar impulsów. Żyjemy w czasach, w których nieustannie jesteśmy bombardowani bodźcami wzrokowymi oraz dźwiękowymi. Dlatego ważne jest rozsądne korzystanie z mediów i gadżetów elektronicznych. Warto też pamiętać o regularnych treningach myślowych. Dzięki ćwiczeniom można poprawić wiele funkcji mózgu i uniknąć w przyszłości problemów z pamięcią, trudności z koncentracją itp.
Czego potrzebuje mózg do prawidłowego funkcjonowania?
Ze względu na specyficzną budowę anatomiczną mózg do działania potrzebuje przede wszystkim witamin z grupy B oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Sama dieta to jednak nie wszystko. Oprócz zdrowego odżywiania bardzo ważne są: prawidłowe nawodnienie organizmu oraz dbanie o odpowiednią ilość snu. Dla większości ludzi jest to siedem-osiem godzin. Regularne wysypianie się pozwala wypocząć umysłowi oraz uniknąć trudności z koncentracją czy problemów z pamięcią. Mózg człowieka do właściwego funkcjonowania wymaga też dotlenienia. Ruch w połączeniu z tlenem wspomagają powstawanie nowych połączeń nerwowych. Wysiłek fizyczny jest szczególnie istotny dla hipokampu, obszaru mózgowia odpowiadającego za zapamiętywanie, podzielność uwagi, uczenie się oraz emocje.
Dieta sprzyjająca zachowaniu sprawności umysłu
Jak już wyżej wspomnieliśmy, jadłospis wspierający podstawowe funkcje mózgu powinien być bogaty w witaminy z grupy B, zwłaszcza w cholinę, a także w kwasy tłuszczowe z grupy omega. Można je znaleźć w orzechach włoskich, nasionach chia oraz w niektórych zielonych warzywach liściastych takich jak jarmuż, szpinak, czy brukselka. Ważnym składnikiem jest też lecytyna, która korzystnie wpływa na koncentrację i uczestniczy w budowie otoczki komórek nerwowych. W aptece można znaleźć suplementy z lecytyną, które pozwalają wzbogacić dietę w substancję wspomagającą prawidłowe funkcjonowanie mózgu człowieka i całego układu nerwowego.
Do zachowania sprawności umysłu niezbędna jest również glukoza. Bez dostępu do niej komórki nerwowe umierają już po piętnastu minutach. W codziennym menu nie powinno brakować chleba razowego, brązowego ryżu i kaszy, a także nieprzetworzonych płatków zbożowych. W okresie wzmożonego wysiłku umysłowego pracę mózgu można wspomóc, stosując preparaty z guaraną i kofeiną. Zawarte w nich związki czynne zmniejszają uczucie znużenia, dodają energii i pozwalają utrzymać funkcje mózgu na wysokim poziomie.
Ćwiczenia fizyczne – jak wspierają zdrowie mózgu?
Chcąc poprawnie dbać o umysł, nie można zapominać o regularnej aktywności fizycznej. Umiarkowany ruch usprawnia przepływ krwi do naczyń krwionośnych, dotlenia komórki i stymuluje mózg człowieka do efektywniejszego działania. Już kilkunastominutowy trening zwiększa objętość istoty szarej znajdującej się w korze czołowej oraz wspomaga tworzenie nowych neuronów, co przekłada się na lepsze zapamiętywanie i rzadsze problemy z pamięcią. Ćwiczenia fizyczne pozytywnie wpływają na sferę intelektualną, wzmacniają funkcje mózgu, a także spowalniają rozwój schorzeń neurodegeneracyjnych takich jak Alzheimer czy choroba Parkinsona.
Jak stymulować mózg? Ćwiczenie pamięci i koncentracji
Podobnie jak trenujemy mięśnie i wzmacniamy ciało, tak samo możemy zadbać o kondycję umysłu. Stymulacja mózgu człowieka jest bardzo ważna, gdyż wielogodzinne wpatrywanie się w monitor komputera czy telewizora powoduje stopniowe ograniczanie zdolności umysłowych. W czasie wolnym warto więc czytać książki lub czasopisma, grać w gry planszowe, rozwiązywać krzyżówki itp. Można też układać kostkę Rubika, uczyć się języka obcego, sięgnąć po szachy. Ponieważ budowa mózgu obejmuje dwie półkule, istotne jest, aby angażować każdą z nich. Przykładowe aktywności, które usprawnią ich współdziałanie to:
Dotlenienie i nawodnienie – dlaczego są tak ważne?
Wiesz już, jak wygląda anatomiczna budowa mózgu. Musisz mieć jednak świadomość, że ludzki umysł składa się w dużej mierze z wody. Z tego względu bardzo ważne jest dbanie o prawidłowe nawodnienie całego organizmu. Niewystarczająca ilość płynów w diecie może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, powodować problemy z pamięcią, zawroty głowy, a nawet omdlenia. Woda pomaga utrzymać układ nerwowy w optymalnej równowadze, poprawia koncentrację, a także ułatwia podejmowanie decyzji i wyciąganie wniosków. Równie istotne dla prawidłowego funkcjonowania umysłu jest dotlenienie. Niedobór tlenu powoduje zmiany w funkcjach neuronów i zaburza depolaryzację błon komórkowych, co może prowadzić do poważnych uszkodzeń neurologicznych.
Chcesz zadbać o swój mózg? Wprowadź zdrowe nawyki!
By cieszyć się doskonałą kondycją umysłową przez długie lata, warto już dziś zadbać o wdrożenie zdrowych nawyków. Poza zbilansowanym odżywianiem na pracę mózgu mają wpływ ćwiczenia fizyczne na świeżym powietrzu, odpowiednie nawodnienie oraz treningi intelektualne. Dla zachowania sprawności umysłu ważne są też witaminy i minerały, zwłaszcza takie jak cholina, żelazo, magnez, potas oraz cynk. W aptekach znajdziesz duży wybór suplementów wspomagających funkcjonowanie układu nerwowego, zalecane, gdy chcesz poprawić pamięć i koncentrację.