Zbyt wysokie ciśnienie krwi może być niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia. Nie zawsze jednak można taki stan rozpoznać po konkretnych objawach. Właśnie dlatego warto nauczyć się go samodzielnie kontrolować, tym bardziej że nowoczesne ciśnieniomierze do domowego użytku są niedrogie i proste w obsłudze. Sprawdź zatem, jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi oraz jak interpretować wyniki pomiarów.
Ciśnienie tętnicze: czym jest?
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi jest podstawowym badaniem pozwalającym ocenić pracę serca i układu krążenia. Od jego wykonania zaczyna się niemal każda wizyta kontrolna u lekarza, mająca na celu sprawdzenie naszego stanu zdrowia.
O czym jednak świadczy dane ciśnienie krwi i co to w ogóle jest? Pod tym pojęciem należy rozumieć siłę, z jaką krew naciska na ściany naczyń krwionośnych wskutek skurczu i rozkurczu serca, które w ten sposób „napędza” jej krążenie po całym naszym organizmie.
Największy nacisk występuje podczas skurczu, gdy krew pompowana jest najpierw z przedsionków do komór, a potem do całej sieci tętnic. Wówczas ciśnienie krwi (tzw. skurczowe) wynosi od 90 do nawet 130 mm Hg. Potem następuje rozkurcz mięśnia sercowego, w wyniku którego krew napływa ponownie do przedsionków. W tym momencie ciśnienie (tzw. rozkurczowe) jest najniższe, bo wynosi około 65-80 mm Hg.
W ciągu minuty serce wykonuje około 60-70 takich skurczów i rozkurczów, a ich dokładną liczbę określa tętno, które również powinniśmy badać regularnie. Wróćmy jednak do ciśnienia tętniczego krwi (w skrócie CTK). Dlaczego powinniśmy je mierzyć? Ponieważ jego nieprawidłowe wartości, szczególnie zbyt wysokie, są niebezpieczne dla zdrowia. Wszystko dlatego, że wywierająca większy nacisk na ściany tętnic krew zwiększa ryzyko ich zablokowania przez miażdżycę, co w konsekwencji może prowadzić nawet do zawału lub udaru.
Osoby zdrowe powinny kontrolować swoje CTK przynajmniej raz w roku i mogą to zrobić choćby podczas wizyty u lekarza rodzinnego. Istnieje jednak duża grupa ludzi, u których konieczne jest przeprowadzanie badania nawet codziennie. Są to przede wszystkim:
-
pacjenci ze zdiagnozowanym nadciśnieniem lub podejrzeniem tej choroby,
-
seniorzy,
-
osoby cierpiące na otyłość lub schorzenia zwiększające ryzyko nadciśnienia np. cukrzycę,
-
kobiety w ciąży, szczególnie mające wysokie odczyty pomiaru CTK lub stwierdzony stan przedrzucawkowy.
Jak jednak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi? Poniżej znajdziesz szczegółową instrukcję.
Mierzenie ciśnienia krok po kroku
Do regularnego kontrolowania CTK niezbędny jest ciśnieniomierz. Najlepszy do domowego użytku jest aparat elektroniczny, ponieważ dokonuje pomiaru samodzielnie, a wyniki prezentuje na wyświetlaczu. Do wyboru są różne ciśnieniomierze – naramienne i nadgarstkowe, automatyczne i półautomatyczne, a także o różnym sposobie zasilania.
Przejdźmy teraz do kwestii, jak powinno przebiegać mierzenie ciśnienia krwi. W tym celu należy wykonać następujące kroki:
-
Usiądź wygodnie w taki sposób, aby mieć wyprostowane i podparte plecy, a nogi stabilnie oparte na podłodze. Najlepiej usiąść na krześle przy stole, ponieważ to ułatwia zachowanie prawidłowej postawy podczas badania.
-
Podwiń rękaw na ręce, na której planujesz dokonać pomiaru (najlepiej na tej niedominującej, a więc np. na lewej, jeśli jesteś praworęczny).
-
Nałóż rękaw ciśnieniomierza na ramię (2 cm nad łokciem) lub na nadgarstek, a następnie dokładnie go zapnij.
-
Oprzyj rękę na stole w taki sposób, by przedramię znajdowało się na wysokości serca.
-
Uruchom aparat i zaczekaj na wyświetlenie się wyników na ekranie.
-
Odczekaj 5-10 minut i powtórz pomiar zgodnie z powyższą instrukcją.
Osoby, które mają zalecenie regularnego kontrolowania CTK, powinny robić to o stałych porach – najlepiej rano i wieczorem. Badanie należy też przeprowadzać zawsze przed jedzeniem i po co najmniej 15-minutowym odpoczynku.
Najczęstsze błędy przy pomiarze
Uzyskanie wiarygodnego wyniku pomiaru CTK zależy od prawidłowego przeprowadzenia badania. Niestety wiele osób popełnia tutaj mnóstwo błędów. Do najczęstszych z nich należą:
-
niewłaściwa pozycja – wynik zafałszować mogą np. skrzyżowane nogi lub zbyt wysoko uniesiona ręka,
-
źle założony mankiet ciśnieniomierza – np. umieszczenie go na materiale ubrania zamiast na gołej ręce albo zapięcie go zbyt ciasno,
-
dokonywanie pomiarów w niewłaściwym momencie – np. po wysiłku fizycznym, po wypiciu kawy lub zapaleniu papierosa, czy też po zażyciu leków obniżających ciśnienie.
Częstym błędem jest także nieumiejętne posługiwanie się ciśnieniomierzem, dlatego warto pamiętać, by przed rozpoczęciem jego użytkowania dokładnie zapoznać się z instrukcją jego obsługi.
Jakie są prawidłowe normy?
Chcąc właściwie zinterpretować wynik pomiaru, należy wiedzieć, jakie powinno być prawidłowe ciśnienie krwi. Za optymalne uważa się to wynoszące 120/80 mm Hg. Warto jednak wiedzieć, że pewne odchylenia od tej normy nie zawsze oznaczają chorobę, co najlepiej prezentuje poniższa tabela.
Ciśnienie skurczowe
|
Ciśnienie rozkurczowe
|
Klasyfikacja wg WHO
|
Mniejsze niż 100
|
Mniejsze niż 60
|
Niedociśnienie
|
Od 100 do 120
|
W okolicy 80
|
Stan optymalny
|
Od 120 do 129
|
Od 80 do 84
|
Stan prawidłowy
|
Od 130 do 139
|
Od 85 do 89
|
Ciśnienie wysokie, ale wciąż prawidłowe
|
Od 140 do 159
|
Od 90 do 99
|
Nadciśnienie łagodne (I stopnia)
|
Od 160 do 179
|
Od 100 do 109
|
Nadciśnienie umiarkowane (II stopnia)
|
Równe 180 lub większe
|
Równe 110 lub większe
|
Nadciśnienie ciężkie (III stopnia)
|
Z powyższej tabeli wynika, że o nadciśnieniu może świadczyć dopiero pomiar CTK pokazujący więcej niż 140/90 mm Hg.
Nadciśnienie tętnicze – objawy i leczenie
To, czy masz prawidłowe ciśnienie krwi, czy nie, powinien stwierdzić lekarz. Zazwyczaj po jednorazowym wyniku odbiegającym od normy specjalista zaleca regularne mierzenie CTK i zapisywania odczytów pomiarów w zeszycie. Jeśli potwierdzą one nadciśnienie, konieczne będą dodatkowe badania, aby rozpoznać przyczyny problemu oraz ewentualne powikłania choroby. Dopiero na tej podstawie wdrażane jest leczenie, polegające najczęściej na przyjmowaniu leków hipotensyjnych, czyli obniżających ciśnienie.
Warto mieć świadomość, że nadciśnienie może latami nie dawać żadnych objawów. Tylko niektórzy pacjenci narzekają np. na bóle głowy, szumy w uszach, czy uderzenia gorąca. Właśnie dlatego tak ważne jest regularne badanie CTK, ponieważ często jest to jedyny sposób na wykrycie problemu.
Niskie ciśnienie: co warto wiedzieć?
Choć najczęściej mówi się o zbyt wysokim ciśnieniu, to również jego za niska wartość może być problemem. Najpoważniejszą sytuacją jest CTK mniejsze niż 50/20, ponieważ skutkuje śmiercią. Wiele osób cierpi jednak na „bezpieczne” niedociśnienie wynoszące np. 90/70 lub 80/60 mm Hg. Taki stan nie grozi poważniejszymi powikłaniami, jednak może powodować nieprzyjemne dolegliwości np. większą męczliwość, bóle i zawroty głowy, a nawet omdlenia.
Hipotensja często występuje u młodzieży i mija wraz z wiekiem. Może jednak wynikać z innego schorzenia np. choroby serca, tarczycy, czy kory nadnerczy. Sposób jej leczenia zależy więc od przyczyny, ale dość często sprowadza się jedynie do zmiany trybu życia np. poprzez zwiększenie aktywności fizycznej.
Jak i kiedy zmierzyć ciśnienie dziecku?
Standardowo u dzieci zdrowych i po ukończeniu 3. roku życia należy sprawdzać ciśnienie krwi raz w roku. U młodszych maluchów jest to konieczne jedynie w przypadku wyraźnych wskazań zdrowotnych np. z powodu wcześniactwa lub zdiagnozowanych wad wrodzonych.
Zazwyczaj kontrolą CTK u dzieci zajmuje się pediatra, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by od czasu do czasu rodzice zmierzyli im ciśnienie samodzielnie w domu. Potrzebny jest do tego jednak ciśnieniomierz wyposażony w mniejszy mankiet. W zależności od wieku pociechy powinien mieć on od 6 do 9 cm szerokości i od 12 do 18 cm długości.
Należy też pamiętać, że u dzieci są nieco inne normy prawidłowego ciśnienia krwi niż u dorosłych. U przedszkolaków może ono wynosić 90/60 mmHg, u dzieci w wieku szkolnym – 100/60 mmHg, a u młodzieży – 110/70 mmHg.
Profilaktyka to podstawa!
Mamy nadzieję, że już wiesz, jakie jest prawidłowe ciśnienie i jak je mierzyć. To nic trudnego, ponieważ wystarczy kupić dobry ciśnieniomierz, a potem dokonywać nim pomiarów zgodnie z zasadami opisanymi wyżej. Pamiętaj, by kontrolować CTK regularnie, bo dzięki temu dasz sobie szanse na wczesne wykrycie nadciśnienia, a więc także na uniknięcie najpoważniejszych powikłań choroby.