Ząbkowanie czyli wyrzynanie się zębów to dość długi, czasem bolesny proces obejmujący dynamiczne zmiany zachodzące przed i po ukazaniem się zęba w jamie ustnej. Dotyczy ono zębów i tkanek otaczających. Przeciętnie pierwszy ząbek wyrasta około siódmego miesiąca, zdarza się to jednak już w trzecim lub dopiero w dwunastym miesiącu. Najgorsze, że objawy ząbkowania często wyprzedzają pojawienie się zęba o dwa albo trzy miesiące. Ponadto każde dziecko może przechodzić ten proces zupełnie inaczej.
Objawy towarzyszące ząbkowaniu
Do najczęstszych objawów towarzyszących ząbkowaniu należą: nadmierne ślinienie, które może być także przyczyną wysypek skórnych na brodzie i buzi dziecka, a także kaszel. Jeżeli kaszlowi nie towarzyszą objawy przeziębienia, nie ma co się martwić. Obrzęk i bolesność dziąseł to kolejne dość częste i chyba najbardziej uciążliwe objawy wyrzynających się zębów. Opuchnięte dziąsła zaczynają swędzieć, dlatego dzieci w tym okresie gryzą dziąsłami co tylko się da (własną rączkę, otaczające przedmioty ,wszystko co chociaż na chwilę pomoże złagodzić uczucie bólu. Niekiedy obok bólu pojawić mogą się takie objawy jak biegunka, lekka gorączka, rozdrażnienie. Nie wszyscy pediatrzy jednak widzą bezpośredni związek tych objawów z procesem ząbkowania.
Domowe sposoby na wsparcie dziecka podczas ząbkowania
Istnieje kilka sposobów na uśmierzenie bólu i ułatwienie dziecku a także rodzicom przejścia przez ten burzliwy okres życia niemowlęcego.
Warto zacząć od domowych sposobów na łagodzenie bólu:
- Chłodne pokarmy - do jedzenie możemy spróbować podać dziecku przetarte schłodzone jabłko, banana albo brzoskwinie. Chłodny pokarm na pewno pomoże zmniejszyć obrzęk i znajdzie uznanie u ząbkującego dziecka. Nie wskazane będą kawałki warzyw albo owoców w całości, gdyż oderwane przypadkiem kawałki mogłyby doprowadzić do zadławienia.
- Masowanie dziąseł - na rynku dostępne są silikonowe gryzaki, które zawierają we wnętrzu wodę. Gryzak taki możemy schłodzić wkładając do lodówki (niezbyt wskazane jest umieszczanie ich w zamrażarce). Dodatkowo posiada on niejednorodną, chropowatą strukturę, dzięki której maluch będzie mógł delikatnie masować swoje dziąsła. Do masowania dziąseł możemy użyć także silikonowych szczoteczek nakładanych na palec rodzica. Jeśli dziecko pozwoli spróbujmy masować nie tylko dziąsła, ale i wewnętrzną stronę policzków. Pomoże też lekkie ugniatanie dziąseł.
- “Domowe gryzaki” - możemy do gryzienia dać dziecku czystą schłodzoną łyżkę, albo np. wyprany i wykrochmalony ręcznik. Należy ocenić czy dany przedmiot jest bezpieczny i cały czas podczas “zabawy” takim gryzakiem mieć dziecko na oku.
- Higiena jamy ustnej dziecka - w celu uniknięcia nadkażeń lub pleśniawek w jamie ustnej powinniśmy przecierać dziąsła dziecka jałowym gazikiem nasączonym wodą lub wyciągiem z rumianku. A gdy pojawią się pierwsze zęby możemy zacząć szczotkować je miękką szczoteczką i pastą do zębów bez fluoru.
Ząbki z reguły wyrzynają się według swojego ustalonego planu i pomimo próby ustalenia pewnych granic nie sposób przewidzieć tego czasu co do dnia
Leki i produkty łagodzące objawy ząbkowania
Jeśli jednak żadne domowe sposoby nie pomagają i dziecko nadal odczuwa ból, jest rozdrażnione i płaczliwe lub też pojawią się gorączka, biegunka lub kłopoty ze snem z pomocą mogą przyjść produkty i leki dostępne w aptece.
- Żele na ząbkowanie - dostępnych w ofercie mamy kilka preparatów zawierających w składzie substancję znieczulającą lidokainę. Dotychczas preparaty te cieszyły się bardzo dużą popularnością i były często polecane przez personel medyczny. Jednakże po pojawieniu się komunikatu Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) o możliwości wystąpienia u dzieci stosujących doustne żele z lidokainą, takich objawów jak drgawki, ciężkie uszkodzenie mózgu i problemy z sercem, odradza się stosowanie i polecanie tego typu leków.
- Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe - syropy lub czopki zawierające paracetamol lub ibuprofen w dawce dostosowanej do masy ciała dziecka na pewno pomogą złagodzić ból związany z wyrzynaniem zębów; obniżą gorączkę, jeśli taka się pojawiła i ułatwią przespanie nocy.
- Preparaty homeopatyczne - w aptekach dostępny jest preparat w postaci kropelek doustnych, który w składzie zawiera niewielkie ilości wyciągu z rumianku. Producent jako wskazania do stosowania podaje łagodzenie objawów związanych z ząbkowaniem.
Używanie jakichkolwiek leków i preparatów leczniczych najlepiej, żebyśmy przed podaniem maluchowi skonsultowali z pediatrą lub poradzili się farmaceuty w aptece.
Bibliografia:
1. Heidi Murkoff, Sharon Mazel “Pierwszy rok życia dziecka”, Wydawnictwo “Rebis”;
2. Elwira Telejko, Katarzyna Winnicka “Vademecum aptekarza czyli co farmaceuta powinien wiedzieć o lekach OTC”, Wydawnictwo “KWADRYGA” Sp. z o o.;
3. Dorota Olczak-Kowalczyk, Halszka Boguszewska-Gutenbaum, Jadwiga Janicha, Anna Turska-Szybka “Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych”, “Nowa Stomatologia” 2/2011, s. 73-76;
4. “ FDA Drug Safety Communication: FDA recommends not using lidocaine to treat teething pain and requires new Boxed Warning”, [6-26-2014], https://www.fda.gov
Karolina Woźniczak, magister farmacji
Od urodzenia mieszka, uczyła się i pracuje w Bydgoszczy. Uzyskała tytuł magistra farmacji na Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy. Obecnie w trakcie specjalizacji z zakresu farmacji aptecznej. Pracuje jako magister farmacji w aptece ogólnodostępnej. Osobiście żona programisty, mama 5-letniego Stasia i wkrótce kogoś jeszcze. Lubi relaks na łonie natury, klimat i kuchnię Grecji, dobrą książkę lub serial.
