Kto i jak często powinien wykonywać badania?
W ramach profilaktyki zdrowotnej badania krwi powinniśmy wykonywać tak naprawdę przez całe życie. W okresie niemowlęcym pierwszy raz należy to zrobić w 3. miesiącu życia dziecka, a następnie w 6. miesiącu i potem po ukończeniu przez niego roczku. W kolejnych latach rutynowe testy dobrze jest robić co najmniej raz w roku.
Powyższe zasady dotyczą osób zdrowych, ponieważ w przypadku zdiagnozowanych różnych schorzeń zwykle analiza krwi musi być wykonywana częściej, o czym jednak decyduje lekarz specjalista.
Przygotowania do badania krwi – co warto wiedzieć?
W niniejszym artykule piszemy o badaniach krwi wykonywanych w laboratorium. Istnieją bowiem także testy diagnostyczne, które można przeprowadzić samodzielnie w domu. Choć pomagają one wykryć różne schorzenia, nie są tak dokładne, jak analizy laboratoryjne. Można je zatem traktować jako wstępny sposób sprawdzenia stanu zdrowia, który jednak nie zastąpi profesjonalnego badania.
Każda analiza krwi wymaga najpierw pobrania jej próbki, najczęściej z żyły łokciowej. W tym celu należy zatem udać się do laboratorium i rekomendowane jest, aby zrobić to:
-
w godzinach rannych,
-
na czczo – najlepiej ostatni posiłek zjeść do godz. 18 dnia poprzedniego,
-
bez wcześniejszego przyjęcia stałych leków w ramach pierwszej dziennej dawki – jeśli jest to konieczne, należy poinformować pracownika laboratorium o rodzaju zażytych środków,
-
w stanie wypoczętym – należy więc zrezygnować np. z porannego joggingu lub innego wysiłku fizycznego, a przed samym badaniem posiedzieć około 15 minut w poczekalni.
Przed pobraniem surowicy nie powinno się też pić żadnych napojów poza niewielką ilością wody ani palić papierosów, ponieważ mogą zafałszować wyniki analizy.
Zakres badań krwi – najczęściej wykonywane badania
Przejdźmy teraz do wyjaśnienia, jakie konkretnie badania krwi warto wykonywać w celach profilaktycznych. Należą do nich przede wszystkim: morfologia, OB i CRP, lipidogram, próby wątrobowe, a także wyznaczenie poziomu glukozy i hormonów tarczycowych.
Morfologia
Bez wątpienia najważniejszym badaniem krwi jest morfologia, która w największym skrócie pozwala ocenić jej skład i jakość. W ramach jej analizy można ustalić m.in. ilość i objętość krwinek czerwonych (erytrocytów) oraz stężenia zawartej w nich hemoglobiny, a także liczbę krwinek białych (leukocytów) i płytek krwi (trombocytów). Na tej podstawie lekarz może zdiagnozować m.in.:
-
anemię, czyli niedokrwistość – np. jeśli liczba czerwonych krwinek jest zbyt mała;
-
stan zapalny w organizmie – może o nim świadczyć nadmierna ilość leukocytów;
-
zaburzenia krzepnięcia – np. jeśli poziom płytek krwi jest zaniżony.
Morfologia pomaga wykryć także inne nieprawidłowości np. odwodnienie organizmu, toczącą się w nim infekcję, a nawet zmiany nowotworowe.
Regularne wykonywanie powyższego badania analitycznego uznawane jest za podstawowy element profilaktyki zdrowotnej i zalecane jest wszystkim osobom bez względu na wiek i stan zdrowia.
OB i CRP
OB to inaczej odczyn Biernackiego, czyli test, w wyniku którego można określić tempo opadania krwinek czerwonych. Z kolei CRP to badanie określające poziom białka C-reaktywnego. Oba wskaźniki, jeśli są podwyższone, zwykle świadczą o jakimś stanie zapalnym w organizmie. Niestety zdarza się jednak, że ich przyczyną jest także poważne schorzenie np. choroba nerek lub serca, a nawet nowotwór.
Takie nieprawidłowe wyniki OB i CRP powinny zatem skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza, który w takim przypadku na pewno zaleci wykonanie dalszych testów diagnostycznych.
Lipidogram
Lipidogram to nic innego jak badanie, które określa tzw. profil lipidowy (inaczej tłuszczowy) w organizmie. Jest ono zalecane głównie osobom dorosłym, powyżej 20. roku życia. Za jego pomocą można bowiem dokładnie wyznaczyć stężenie cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL i HDL oraz poziom trójglicerydów. Nieprawidłowe ilości takich składników tłuszczowych są niebezpieczne, ponieważ mogą świadczyć o rozwijającej się miażdżycy, której skutkiem może być choroba wieńcowa, a nawet zawał serca lub udar.
Poziom glukozy we krwi
Oznaczenie poziomu glukozy we krwi jest podstawowym elementem diagnostyki cukrzycy, stanów przedcukrzycowych, czy też insulinooporności. Najczęściej mierzy się go na czczo lub po doustnym przyjęciu glukozy.
Badanie warto profilaktycznie wykonać raz lub dwa razy w roku. Szczególnie powinny o to zadbać osoby obciążone ryzykiem wystąpienia cukrzycy, a więc m.in. cierpiące na otyłość, mające zaburzenia metaboliczne, czy też, u których w rodzinie są diabetycy. Kontrola glikemii jest też konieczna podczas ciąży w kierunku ewentualnego wykrycia tzw. cukrzycy ciążowej.
Poziom glukozy we krwi powinno się badać także u dzieci (zwłaszcza między 10. a 15. rokiem życia), u których może wykształcić się cukrzyca typu I. Ma ona charakter autoimmunologiczny, a więc nie jest związana z trybem życia tak jak cukrzyca typu II.
Próby wątrobowe
Próby wątrobowe polegają na oznaczeniu stężenia enzymów wytwarzanych przez ten narząd w surowicy krwi takich jak ALT, AST, ALP, GGTP oraz bilirubiny całkowitej. Nieprawidłowy poziom tych poszczególnych związków pomaga wykryć wiele chorób m.in.: WZW typu B i C, stłuszczenie, marskość lub uszkodzenie wątroby, zapalenie trzustki, kamicę żółciową, a nawet zawał mięśnia sercowego.
Regularne badanie poziomu enzymów wątrobowych zalecane jest przede wszystkim osobom, które przyjmują dużą ilość leków, nadużywają alkoholu lub są narażone na działanie innych toksyn niszczących wątrobę. Warto je przeprowadzać przynajmniej raz w roku także wtedy, gdy nie odczuwa się żadnych dolegliwości ze strony układu trawiennego, ponieważ chora wątroba może długo nie dawać żadnych objawów. Wiele schorzeń tego organu może natomiast prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych, a nawet przyczynić się do przedwczesnej śmierci.
Hormony tarczycy
Kontrolowanie hormonów tarczycy T3 i T4 oraz dodatkowo poziomu TSH, który uczestniczy w ich wytwarzaniu, jest podstawowym sposobem diagnozowania różnych schorzeń gruczołu tarczowego. Dzięki nim można wykryć m.in. nadczynność lub niedoczynność tego organu, chorobę Hashimoto czy też Gravesa- Basedowa. Tego rodzaju problemy z tarczycą często nie dają specyficznych objawów, a prowadzą do poważnych powikłań zdrowotnych. Proste badania krwi pomagają natomiast w ich diagnostyce, która jest podstawą rozpoczęcia leczenia.
Hormony tarczycy powinny badać regularnie szczególnie kobiety planujące ciąże. Badanie zalecane jest także osobom odczuwającym przewlekłe zmęczenie, mającym niewyjaśnione wahania masy ciała, czy też szukającym przyczyn bezpłodności.
Dzięki Lek24 wiesz więcej!
Jak widzisz, rutynowe badania krwi mogą pomóc w wykryciu bardzo wielu schorzeń i to jeszcze na etapie, gdy nie powodują one żadnych dolegliwości. Pamiętaj, że im szybciej zdiagnozuje się jakiś problem zdrowotny, tym większe są szanse na skuteczne wyleczenie i uniknięcie poważniejszych powikłań. Chcesz wiedzieć więcej o profilaktyce zdrowia? Zaglądaj więc na blog apteki Lek24, gdzie znajdziesz o wiele więcej ciekawych artykułów na ten temat.