Zioła stanowią dobrodziejstwo natury, dlatego też warto przypomnieć sobie zioła lecznicze, które można wykorzystać w terapii różnych dolegliwości. W końcu kto lepiej zatroszczy się o nas jak nie Matka Natura?!
1. Melisa lekarska (Melissa officinalis L.)
Roślina miododajna o dużych walorach smakowych oraz cytrynowym aromacie. Ziele melisy zawiera m.in olejek eteryczny, garbniki, kwasy organiczne, śluz, żywice i sole mineralne. Posiada działanie uspokajające i wzmacniające układ nerwowy. Stosowana jest przede wszystkim jako środek uspokajający w leczeniu bezsenności i migrenach. Używana jest jako środek przeciwbakteryjny, przeciwskurczowy oraz ułatwiający trawienie. Świeże liście melisy można stosować zewnętrznie na oparzenia czy wrzody.
Melisę najczęściej przygotowuje się jako napar z suszu, w tym celu należy wsypać 1 łyżeczkę suszu do filiżanki, zalać wrzątkiem i odstawić na 10 minut do zaparzenia.
2. Lipa drobnolistna (Tilia cordata)
Stanowi okazałe drzewo, z którego surowcem leczniczym jest kwiatostan. Kwiaty powinny być zbierane na początku kwitnienia, w lipcu, a następnie suszone w cienistym miejscu. Kwiat lipy zawiera m.in niewielkie ilości olejku eterycznego, garbniki, śluz, pektyny oraz sole mineralne.
Kwiatostany lipy działają wykrztuśnie, napotnie, moczopędnie i przeciwskurczowo.
Wewnętrznie stosowane są przy przeziębieniach, kaszlu, jako środek napotny przy grypie, jako środek wzmacniający żołądek oraz przy schorzeniach dróg moczowych. Zewnętrznie służą do płukania gardła oraz jako dodatek do kąpieli .
Kwiaty lipy najczęściej wykorzystuje się w postaci naparu. 1 łyżeczkę suszonych liści należy zalać wrzątkiem i pozostawić pod przykryciem 5-10 minut.
3. Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.)
Zwykle kojarzona z nieprzyjemnym pieczeniem na skórze stanowi jednak cenne źródło zdrowia. Wykorzystuje się zarówno liście, ziele i korzenie. Pokrzywa zawiera m.in karotenoidy, chlorofile, witaminy B2, C i K, garbniki, znaczne ilości soli mineralnych (wapnia, fosforu, magnezu i żelaza).
Pokrzywa wykazuje działanie moczopędne, wzmacniające organizm oraz oczyszczające.
Obecnie pokrzywa ma szerokie zastosowanie: w biegunkach, hemoroidach, jako środek tamujący krwawienia zewnętrzne i wewnętrzne. Ponadto moczopędne w schorzeniach nerek, kamicy nerkowej, pęcherzowej, zapaleniach dróg moczowych. Należy również pamiętać, że wyciągi z pokrzywy świetnie nadają się również do pielęgnacji włosów.
Pokrzywę zalewamy szklanką wrzątku, a następnie parzymy pod przykryciem 5-10 minut. Zioła można też zalać gorącą wodą i gotować na małym ogniu pod przykryciem około 5 minut.Może być też spożywana w formie syropu.
4. Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.)
Powszechnie występująca roślina, której surowcem zielarskim są koszyczki kwiatowe. Kwiat rumianku zawiera olejek eteryczny, witaminę C, karotenoidy, sole mineralne oraz kwasy organiczne. Rumianek wykazuje działanie rozkurczowe, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wiatropędne jak również regenerujące na skórę.
Stosowany wewnętrznie głównie w zaburzeniach trawienia, w chorobach układu pokarmowego, nerek, zaburzeniach wydzielania żółci. Zewnętrznie rumianek stosuje się w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, w podrażnieniach skóry, stanach zapalnych oraz oparzeniach.
Rumianek ma również duże zastosowanie w przemyśle kosmetycznym.
Aby przyrządzić napar należy 1 łyżeczkę kwiatów z rumianku zaparzyć 1 szklanką wrzątku i trzymać pod przykryciem około 10 minut.
5. Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.)
Roślina o niezwykłym zapachu i aromacie. Surowcem zielarskim jest liść i ziele. Zawiera m.in olejek lotny, garbniki, kwasy organiczne, związki goryczowe. Napar z szałwii pomaga przy nocnym poceniu się, przy schorzeniach żółciowych i żołądkowych oraz dzięki właściwościom bakteriobójczym w zapaleniach górnych dróg oddechowych, zapaleniach dziąseł czy anginie. Napar stosuje się na źle gojące się rany. Warto wspomnieć, że szałwia pobudza także krwawienia miesięczne.Wykazuje również słabe działanie przeciwkaszlowe oraz przeciwgrzybicze.
W celu przygotowania naparu torebkę lub susz zaparza się wrzątkiem przez około 10 minut pod przykryciem
6. Mięta pieprzowa (Mentha piperita L.)
Zioła mają przyjemny mentolowy zapach i chłodzący smak. Surowcem są liście i ziele niekwitnące. Najważniejsze składniki to: olejek lotny złożony w 50% z mentolu, garbniki, karoten, rutyna, witamina C. Mięta wspomaga trawienie oraz wydzielanie żółci, działa przeciwskurczowo i wiatropędnie. Stosuje się ją przy nieżytach żołądka i jelit, wzdęciach, kolce żółciowej oraz skurczach. Może być stosowana zewnętrznie do inhalacji oraz w nieżycie nosa.
Mięta znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, jest podstawowym składnikiem past do zębów, płynów do płukania ust.
Napar przyrządza się zalewając łyżkę ziela, szklanką wrzątku.
7. Krwawnik pospolity (Achillea millefolium L.)
Surowcem leczniczym jest ziele i kwiat. Krwawnik zawiera m.in olejek lotny, garbniki, substancje gorzkie, witaminę C, sole manganu. Zioło wykazuje wybitne działanie przeciwkrwotoczne, dlatego może być wykorzystywane przy zbyt silnej menstruacji, czy przy hemoroidach. Ponadto wspomaga wydzielanie soku żołądkowego, a tym samym trawienie. Oddziałuje korzystnie zwłaszcza przy nieżytach o podłożu nerwowym.
Zewnętrznie napar stosuje się przy stanach zapalnych skóry takich jak zapalenie śluzówek, owrzodzenia do płukania jamy ustnej, zwłaszcza w zapaleniu dziąseł.
W celu przygotowania naparu z ziela czy kwiatów, 1 łyżeczkę krwawnika zalewamy szklanką wrzątku. Po 15 minutach przecedzamy.
8. Podbiał pospolity (Tussilago farfara L.)
Podbiał posiada duże charakterystyczne liście, które razem z kwiatem stanowią surowce zielarskie. Surowce zawierają m.in. karotenoidy, chlorofile, witaminy B2, C i K, garbniki, sole mineralne wapnia, fosforu, magnezu i żelaza. Działają wykrztuśnie, przeciwzapalnie oraz dezynfekująco. Podbiał pomaga w kaszlu, zapaleniu oskrzeli, chrypce. Zewnętrznie stosuje się odwary do okładów np przy zapaleniu żył.
Odwar z liści podbiału przygotowuje się zalewając 1 łyżkę liści ciepłą wodą i ogrzewanie do wrzenia.
9. Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
Popularnie zwany jest mleczem. Zarówno kwiaty, liście jak i korzeń od dawna wykorzystywane były do oczyszczania organizmu. Korzeń mniszka zawiera m.in.związki gorzkie, cukry, sole mineralne, kwasy organiczne, garbniki. Kwiaty ponadto zawierają niewielkie ilości olejku.
Stosuje się go przy w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych, przy niedostatecznym wydzielaniu soków żołądkowych. Z uwagi na to, że wykazuje działanie moczopędne stosuje się go również w chorobach nerek. W początkowym stadium cukrzycy obniża poziom glukozy we krwi.
Mniszek może być stosowany w postaci odwaru z korzeni, wyciągu, nalewki lub jako składnik mieszanek ziołowych.
10. Bez czarny (Sambucus nigra L.)
Charakteryzuje się niezwykle silnym zapachem. Surowcem zielarskim są kwiaty i owoce, które zawierają olejek lotny, garbniki, śluzy i glikozyd oraz kwasy organiczne, garbniki, barwniki oraz witaminę C. Bez czarny działa napotnie i przeciwgorączkowo. Ma również działanie moczopędne i przeciwskurczowe.
Napar z kwiatu bzu stosuje się przy przeziębieniach z towarzyszącą gorączką. Przynosi ulgę przy migrenach, nerwobólach oraz gośćcu. Zewnętrznie stosuje się go do płukania gardła.
Czarny bez można spożywać w postaci soku, syropów, naparów oraz odwarów.
Mając na uwadze wszystkie pozytywne właściwości powyższych roślin, warto zwrócić na nie uwagę podczas naszych spacerów.
Magdalena Mazur
Z wykształcenia jestem technikiem farmacji oraz magistrem biologii molekularnej.
Przez 10 lat zawodowo związana z branżą farmaceutyczną.
Pasjonatka podróży i tematyki kulinarnej.
