Do najpoważniejszych chorób zakaźnych, jakie zagrażają życiu człowieka, zaliczane jest obecnie wirusowe zapalenie wątroby. Według Światowej Organizacji Zdrowia nawet co ósmy zgon na świecie jest spowodowany właśnie tym schorzeniem. Dowiedz się zatem, jak objawia się WZW, jakie wywołuje powikłania oraz jak zapobiec zakażeniu się wirusami odpowiadającymi za rozwój tej choroby i dlaczego najlepszym na to sposobem jest szczepienie ochronne.
WZW – ostra zakaźna choroba
Jak sama nazwa wskazuje, wirusowe zapalenie wątroby (WZW) jest chorobą wywołaną przez wirusy, która prowadzi do stanu zapalnego i uszkodzenia jednego z najważniejszych narządów naszego układu pokarmowego.
Przypomnijmy, że wątroba pełni wiele istotnych funkcji w naszym organizmie – odpowiada bowiem za gospodarkę lipidową, białkową i węglowodanową, magazynuje żelazo i wiele kluczowych witamin (A, D i B12), a także neutralizuje różne toksyny.
Nietrudno się zatem domyślić, że zapalenie i uszkodzenie tego organu jest bardzo niekorzystnym stanem, który może skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi. W przypadku WZW takimi najgroźniejszymi następstwami mogą być: marskość wątroby lub nowotwór tego narządu.
Rodzaje wirusów hepatotropowych
Za wirusowe zapalenie wątroby odpowiadają głównie wirusy hepatotropowe. Wyróżnia się aż sześć ich rodzajów, z których każdy wywołuje inną odmianę WZW i powoduje różne tempo rozwoju choroby od momentu zakażenia.
Rodzaj wirusa hepatotropowego
|
Typ wirusowego zapalenia wątroby
|
Średni okres wylęgania się choroby
|
HAV
|
Typ A
|
Od 15 do 50 dni
|
HBV
|
Typ B
|
Od 28 do 160 dni
|
HCV
|
Typ C
|
Od 15 do 160 dni
|
HDV
|
Typ D
|
Od 21 do 140 dni
|
HEV
|
Typ E
|
Od 15 do 65 dni
|
W Polsce najczęściej dochodzi do zakażenia patogenami HAV, HBV i HCV.
Przyczyny wirusowego zapalenia wątroby
Wszystkie typy WZW to choroby zakaźne, a więc do ich rozwoju przyczyniają się konkretne rodzaje wirusów. Dostają się one do organizmu człowieka różnymi drogami w zależności od odmiany patogenu:
-
HAV wywołujący wirusowe zakażenie wątroby typu A – do zakażenia nim dochodzi najczęściej drogą pokarmową wskutek spożycia skażonej wody lub umytej w niej żywności (np. owoców),
-
HBV powodujący WZW typu B – zazwyczaj zakazić się nim można poprzez kontakt z zakażoną krwią, a więc np. podczas różnych zabiegów związanych z przerwaniem ciągłości skóry (m.in. w placówkach medycznych, salonach tatuażu, akupunktury, czy też w gabinetach kosmetycznych), a także poprzez kontakty płciowe,
-
HCV odpowiedzialny za schorzenie typu C – przenosi się także poprzez krew, a więc do zakażenia nim może dojść w podobny sposób jak HBV.
Pozostałe typy wirusów również przenoszą się albo drogą pokarmową, albo pozajelitową.
Jakie są najczęstsze objawy WZW?
Objawy wirusowego zapalenia wątroby w dużej mierze zależą od typu patogenu wywołującego chorobę, a także wielu innych czynników np. wieku pacjenta i jego ogólnego stanu zdrowia. Do symptomów mogących świadczyć o problemie zalicza się m.in.:
-
podniesioną temperaturę ciała,
-
bóle stawowe,
-
uczucie rozbicia i osłabienia (podobnie jak przy grypie),
-
nudności,
-
wymioty,
-
ból brzucha z prawej strony lub uczucie rozpierania pod żebrem,
-
brak apetytu,
-
spadek masy ciała,
-
żółtaczka – czyli zażółcenie skóry oraz białkówek oczu,
-
ciemny kolor moczu.
Warto podkreślić, że powyższe dolegliwości mogą występować w różnym nasileniu także w zależności od przebiegu choroby. Najsilniejsze (np. żółtaczka i wymioty) odczuwane są przy ostrym zapaleniu wątroby, natomiast gdy schorzenie przybierze formę przewlekłą, pacjent może odczuwać jedynie zmęczenie, czy też dyskomfort po zjedzeniu określonych pokarmów. Może także w ogóle nie mieć żadnych wyraźnych objawów. Bezobjawowo często przebiega np. WZW B, dlatego nazywany jest „cichym zabójcą”
Badania: jak diagnozowane jest zapalenie?
W procesie diagnozowania wirusowych zapaleń wątroby wykorzystuje się różne rodzaje badań:
-
podstawowe oznaczenia biochemiczne – próby wątrobowe, morfologię krwi, czy też określenie poziomu bilirubiny,
-
badania serologiczne – za ich pomocą można wykryć przeciwciała, jakie pojawiają się w różnej fazie zakażenia wirusem odpowiedzialnym za określony typ WZW np. antygenu Hbs będącego wskaźnikiem wirusowego zapalenia wątroby typu B, czy też przeciwciał HCV świadczących o schorzeniu typu C,
-
badania molekularne – służą one do wykrywania materiału genetycznego wirusów w surowicy krwi np. HBV DNA lub RNA HCV.
U niektórych pacjentów wykonuje się także nieinwazyjną ocenę włóknienia wątroby, czyli elastografię.
Wspomniany wyżej bezobjawowy przebieg choroby powoduje, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy z jej istnienia. Tymczasem to właśnie przewlekła postać schorzenia (utrzymująca się powyżej 6 miesięcy) może powodować najgroźniejsze powikłania w postaci rozwoju marskości wątroby lub raka wątrobowokomórkowego.
W przypadku takich osób WZW wykrywane jest zatem najczęściej przypadkowo np. gdy wskutek nieprawidłowych wyników prób wątrobowych lekarz kieruje na bardziej szczegółowe badania. Na pewno więc warto takie podstawowe badania wykonywać regularnie, ponieważ mogą być one jedynym sposobem na wczesne zdiagnozowanie choroby.
W przypadku odczuwania konkretnych objawów mogących świadczyć o wirusowym zapaleniu wątroby najlepiej udać się jak najszybciej do lekarza pierwszego kontaktu, który skieruje na odpowiednie testy diagnostyczne.
Dowiedz się więcej o leczeniu WZW
Sposób leczenia WZW zależy od typu wirusa oraz przebiegu choroby. W przypadku zakażenia HAV polega ono wyłącznie na łagodzeniu objawów, natomiast przy zakażeniu HBV i HCV zwykle konieczne jest podawanie pacjentom leków antywirusowych. W czasie procesu leczenia pacjentom zalecany jest także odpoczynek, stosowanie lekkostrawnej diety oraz całkowite odstawienie alkoholu i papierosów. Co ważne, odpowiednio wcześnie rozpoczęta terapia w większości przypadków przynosi doskonałe rezultaty.
Profilaktyka: szczepienia WZW A i B
Ze względu na ryzyko poważnych powikłań wirusowego zapalenia wątroby specjaliści zalecają, by dbać o profilaktykę tej choroby. Polega ona przede wszystkim na zapobieganiu zakażeniu wirusami hepatotropowymi poprzez:
-
mycie rąk po wyjściu z toalety oraz przed jedzeniem,
-
spożywanie wody ze sprawdzonych źródeł (jest to szczególnie ważne podczas pobytu w krajach o złych warunkach sanitarnych np. w środkowej Afryce lub południowej Azji),
-
unikanie kontaktów seksualnych z przygodnymi partnerami,
-
wykonywanie zabiegów medycznych i niemedycznych sterylnymi narzędziami (warto na to zwrócić uwagę, np. będąc u kosmetyczki, która powinna używać albo jednorazowych, albo wyjałowionych akcesoriów),
-
szczepienia ochronne.
Najskuteczniejszym sposobem na uchronienie się przed zachorowaniem jest szczepienie. W Polsce dostępne są szczepionki na WZW A i B (na typ C niestety takie środki profilaktyczne nie istnieją). Obie zapewniają ochronę na całe życie. Co ważne, szczepionka na typ B jest podawana obowiązkowo dla wszystkich niemowląt (pierwszą dawkę otrzymują już w ciągu 24 godzin od urodzenia). Zaleca się ją natomiast dla osób dorosłych z grup ryzyka, czyli m.in.:
-
pracowników służby zdrowia,
-
osób przewlekle chorych przebywających w zamkniętych zakładach opieki zdrowotnej,
-
pacjentów dializowanych lub oczekujących na zabieg chirurgiczny,
-
bliskich krewnych osób zakażonych (zwłaszcza dzielących z nimi wspólne mieszkanie),
-
osób uzależnionych od narkotyków podawanych dożylnie.
Warto wiedzieć, że dla dzieci oraz osób o zwiększonym ryzyku zachorowania na WZW typu B (np. dla personelu medycznego) szczepienie jest bezpłatne.
Szczepionka na typ A jest jedynie zalecana i specjaliści radzą ją podawać m.in. dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz osobom dorosłym, które są najbardziej narażone na zakażenie HAV, czyli np. pracującym przy produkcji żywności, czy też podróżującym do krajów o wysokim stopniu zachorowalności.
Istnieją również preparaty połączone (przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B).
Poznaj program szczepień ochronnych
Choroby zakaźne, do których należy wirusowe zapalenie wątroby, stają się coraz mniej groźne dzięki szczepieniom profilaktycznym. Wskutek wprowadzenia obowiązkowych szczepień noworodków przeciw WZW typu B liczba rozpoznanych przypadków tej choroby w Polsce spadła dziesięciokrotnie. Jeśli więc zależy Ci na zdrowiu swoim i swoich bliskich, rozważ skorzystanie z tej formy profilaktyki. Więcej o ochronie przed różnymi wirusami dowiesz się z blogu naszej apteki Lek24. Zaglądaj do nas jak najczęściej, by lepiej dbać o zdrowie!