Jedną z najpowszechniej występujących u ludzi chorób pasożytniczych jest owsica. Wywołują ją niewielkie owsiki, które dostają się do ludzkiego organizmu głównie drogą pokarmową. Schorzenie to objawia się dość uciążliwymi dolegliwościami, a nieleczone może prowadzić do groźnych powikłań. Sprawdź, jak je rozpoznać i jak leczyć, a także jakie są najlepsze sposoby na uniknięcie choroby.
Owsiki – pasożyty atakujące ludzi
Ciało ludzkie jest regularnie atakowane przez różne patogeny. Należą do nich przede wszystkim pasożyty, czyli mikroorganizmy, które w ustroju człowieka znajdują najlepsze warunki do życia i zdobywania pokarmu. Takimi właśnie malutkimi organizmami pasożytującymi w naszym wnętrzu są owsiki.
Z biologicznego punktu widzenia owsikami nazywamy zwierzęta bezkręgowe należące do typu nicieni, które mają białą barwę, podłużny kształt i niewielkie rozmiary – samice osiągają bowiem długość około 1 cm, natomiast samce dorastają do około 3-5 mm. Te małe „robaczki” żyją wyłącznie w organizmie ludzkim, a dokładnie w dolnej części naszego układu pokarmowego, czyli w jelitach.
Swój cykl rozwojowy rozpoczynają w jelicie grubym. Gdy osiągną dojrzałość, samiczki wędrują do okolic odbytu, by tam złożyć jaja. Po wylęgnięciu się z nich nowe osobniki trafiają ponownie do jelit lub zostają przeniesione na innego żywiciela.
Owsica: dowiedz się więcej o tej chorobie
Zakażenie się owsikami wywołuje u człowieka schorzenie o nazwie owsica (inaczej enterobioza). Jest to choroba powodująca dość nieprzyjemne objawy, która bezwzględnie wymaga leczenia. Jeśli bowiem zbyt długo się utrzymuje, może prowadzić do dość groźnych powikłań.
W jaki sposób można zarazić się owsicą?
Bezpośrednią przyczyną zarażenia się owsicą jest dostanie się jajeczek pasożyta do organizmu człowieka. Jak już wiemy, są one składane przez samice owsików w okolicach odbytu nosiciela. Najczęściej dochodzi do tego w nocy i wywołuje u osoby chorej nieprzyjemny świąd. Nieświadome lub celowe drapanie skóry powoduje, że jaja przenoszone są na dłonie, a potem na inne przedmioty np. zabawki, naczynia, klamki, meble, czy też produkty spożywcze. Ponadto nosiciel pozostawia je w pościeli oraz na desce sedesowej.
W ten sposób jajeczka pasożytów trafiają do organizmów ludzi, którzy z takich przedmiotów korzystają. Wystarczy bowiem, że je dotkną swoimi dłońmi, którymi potem sięgną do ust, aby owsiki dostały się do ich przewodu pokarmowego. Jaja potrafią także przeżyć poza ludzkim organizmem i to nawet przez kilka tygodni. Można się nimi więc zarazić nawet drogą kropelkową, np. wdychając kurz z zainfekowanych przedmiotów.
Do głównych przyczyn zarażenia się enterobiozą zaliczamy zatem:
-
brak higieny osobistej – zwłaszcza w zakresie mycia rąk,
-
używanie tych samych przedmiotów co osoba zarażona np. zabawek, ręczników i przyborów szkolnych,
-
korzystanie z toalety użytkowanej także przez nosicieli pasożytów,
-
przebywanie w dużym skupisku ludzi sprzyjającym rozprzestrzenianiu się owsików.
Kto jest najbardziej narażony na zarażenie?
W Polsce owsica jest najczęściej występującą chorobą pasożytniczą. Każdego roku zapada na nią kilkanaście procent osób dorosłych i nawet 40% dzieci. Tak duża zachorowalność u najmłodszych wynika z prostej przyczyny – maluchy nie przestrzegają zasad higieny osobistej i wyjątkowo często wkładają do buzi rączki oraz różne przedmioty. Ponadto rozprzestrzenianiu się owsików sprzyja przebywanie malców w dużej grupie, jak ma to miejsce w żłobku, przedszkolu, czy szkole. Z tego samego względu do grupy ryzyka należą dorośli opiekunowie dzieci w takich placówkach, a także personel szpitalny obsługujący oddziały dziecięce.
Poznaj charakterystyczne objawy owsicy
Jeśli chodzi o objawy, owsica manifestuje się dość typowymi dolegliwościami, do których zaliczamy:
-
uporczywy świąd w okolicach odbytu, odczuwany głównie nocą,
-
niespokojny sen lub bezsenność,
-
bruksizm, czyli niekontrolowane zgrzytanie zębami,
-
uczucie zmęczenia w ciągu dnia,
-
osłabiona koncentracja,
-
nudności i bóle brzucha,
-
brak apetytu,
-
bladość skóry,
-
podkrążone oczy,
-
spadek masy ciała.
U najmłodszych pacjentów z owsicą częstym problemem jest także moczenie się nocne. Owsiki u dzieci mogą powodować również problemy z nauką, płaczliwość i nerwowość. U dorosłych choroba objawia się podobnie, ale często jest mylona z innymi schorzeniami (np. infekcją intymną), przez co może być zlekceważona lub nieprawidłowo leczona.
Leczenie – kiedy udać się do specjalisty?
Należy pamiętać, że schorzenie wymaga leczenia, choćby dlatego, że łatwo się rozprzestrzenia. Ponadto w postaci przewlekłej może powodować groźne powikłania np. zapalenie jelita grubego, czy anemię. U dziewczynek i kobiet niebezpieczne jest natomiast przedostanie się pasożytów do dróg rodnych, ponieważ może to wywołać np. stany zapalne jajników, które grożą nawet bezpłodnością.
Zauważywszy więc u siebie lub dziecka dolegliwości mogące świadczyć o zarażeniu owsikami, należy udać się do lekarza. Specjalista zleci najpierw badania diagnostyczne, które potwierdzą chorobę. Objawy schorzenia, choć są specyficzne, mogą bowiem wynikać z zupełnie innego problemu zdrowotnego.
Badania na obecność pasożytów: sprawdź!
Obecność owsików w organizmie można potwierdzić wyłącznie na podstawie specjalistycznych testów laboratoryjnych. Najważniejszym z nich jest tzw. badanie parazytologiczne, które polega na analizie próbek kału pod kątem występowania w dolnym odcinku układu pokarmowego pasożytów – nie tylko owsików, ale też np. tasiemca, czy glisty ludzkiej.
Innym sposobem na zdiagnozowanie owsicy jest wymaz celofanowy z okolic odbytu. Wykonuje się go za pomocą specjalnej taśmy, którą należy przykleić do szpary międzypośladkowej, a następnie po jej odklejeniu nałożyć na szkiełko laboratoryjne. Taki zestaw do badania można otrzymać na podstawie skierowania w punkcie pobrań laboratorium.
Poznaj domowe sposoby na owsiki
Leczenie enterobiozy polega na przyjęciu leku przeciwpasożytniczego. W przypadku najmłodszych pacjentów powinien być on przepisany na receptę przez pediatrę. Istnieją także leki na pasożyty dostępne bez recepty, które po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą można podawać starszym dzieciom oraz dorosłym. Mają one zazwyczaj formę tabletek lub zawiesiny. Takie preparaty zwykle przyjmuje się w dawce jednorazowej, którą potem trzeba powtórzyć po 2-3 tygodniach.
Oprócz tego istnieją także domowe sposoby na owsiki, które wspierają terapię. Wśród nich najczęściej polecanymi są:
-
częsta wymiana pościeli i ręczników oraz pranie ich w wysokiej temperaturze,
-
regularne i dokładne sprzątanie mieszkania,
-
dezynfekcja zabawek i innych przedmiotów, na których mogą znajdować się jaja pasożytów,
-
skracanie paznokci u dzieci (aby zapobiec zaleganiu pod nimi jajeczek nicieni),
-
stosowanie diety ubogiej w cukry proste, a bogatej w błonnik,
-
włączenie do codziennego menu pestek z dyni oraz czosnku – zawierają one substancje, które negatywnie oddziałują na owsiki.
W zwalczeniu schorzenia mogą pomóc także niektóre zioła np. piołun czy wrotycz pospolity. Ich spożywanie należy jednak bezwzględnie skonsultować ze specjalistą, ponieważ u niektórych osób (np. u kobiet w ciąży) mogą powodować groźne skutki uboczne.
Jakie działania profilaktyczne podjąć?
Profilaktyka owsicy sprowadza się przede wszystkim do przestrzegania zasad higieny osobistej. Warto wpajać je już najmłodszym dzieciom, które są najbardziej narażone na to schorzenie. Do najważniejszych z nich należą:
-
dokładne mycie rąk przed jedzeniem i po każdorazowym skorzystaniu z toalety,
-
unikanie bezpośredniego dotykania okolic intymnych dłonią (jeśli już do tego dojdzie, należy od razu umyć lub zdezynfekować ręce),
-
częste zmienianie bielizny osobistej oraz pranie jej w wysokiej temperaturze (lub prasowanie żelazkiem),
-
nieużywanie wspólnych ręczników,
-
niesiadanie na desce klozetowej w miejscach publicznych,
-
mycie owoców i warzyw przed spożyciem.
Chcąc zapobiec owsikom u dzieci, warto także regularnie myć ich zabawki, a także cierpliwie oduczać maluchy obgryzania paznokci i wkładania paluszków do buzi.
Odwiedź bloga Lek24 i dowiedz się więcej
Enterobioza wywołana przez owsiki nie jest jedyną chorobą pasożytniczą układu pokarmowego. Groźne jest także zarażenie się tasiemcem, glistą ludzką, czy też węgorkiem jelitowym. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o takich pasożytach i powodowanych przez nie schorzeniach, odwiedź blog naszej apteki Lek24, gdzie znajdziesz artykuły na ten temat. Dzięki temu będziesz wiedzieć, jak się uchronić przed takimi patogenami, a także jak sobie z nimi poradzić, gdy już dostaną się do organizmu.