Schorzenie o nazwie kamica żółciowa dotyczy pęcherzyka żółciowego, czyli niewielkiego organu będącego częścią przewodu pokarmowego. Jeśli pojawiają się w nim złogi, narząd przestaje prawidłowo funkcjonować i może dawać nieprzyjemne objawy bólowe. Sprawdź, skąd się biorą kamienie w woreczku, jak rozpoznać chorobę i w jaki sposób przebiega jej leczenie.
Kamica żółciowa – co to za choroba?
Pod pojęciem kamica żółciowa należy rozumieć patologiczny stan, w którym w pęcherzyku lub drogach żółciowych występują złogi zaburzające prawidłowy przepływ żółci. Nazywane są one potocznie kamieniami, ponieważ przypominają zbite masy mające drobną lub rozbudowaną strukturę. Powstają one z substancji wytrącających się z żółci i w zależności od ich rodzaju wyróżnia się następujące odmiany złogów:
U zdrowych osób cholesterol i barwniki są rozpuszczane przez organizm i na bieżąco usuwane z dróg pokarmowych. Do powstawania kamieni dochodzi więc wskutek zaburzenia składu żółci, jej zagęszczenia lub pojawienia się w niej bakterii. Jakie są powody takich nieprawidłowości, wyjaśniamy poniżej.
Musisz wiedzieć, że kamica żółciowa jest bardzo częstym schorzeniem, ponieważ dotyka nawet 20% populacji. U większości pacjentów występują kamienie w woreczku żółciowym i wówczas mówimy o tzw. kamicy pęcherzykowej. Jedynie u 10% osób złogi są wykrywane poza tym organem i taka choroba nazywa się przewodową.
Jaką funkcję pełni pęcherzyk żółciowy?
Jak już wspomnieliśmy wyżej, pęcherzyk żółciowy jest niewielkim narządem będącym częścią przewodu pokarmowego. Umiejscowiony jest w pobliżu wątroby i dwunastnicy. Jego głównym zadaniem jest magazynowanie i zagęszczanie żółci wyprodukowanej przez wątrobę, która jest wykorzystywana w procesie trawienia tłuszczów. Powstające w pęcherzyku lub przewodach żółciowych złogi powodują ich częściowe albo całkowite zatkanie i utrudniają opróżnianie woreczka z żółci. Staje się on wówczas powiększony, co skutkuje wzrostem napięcia jego ścian i dolegliwościami bólowymi.

Przyczyny kamicy żółciowej: czynniki ryzyka
Najczęściej kamica pęcherzyka żółciowego dotyka osoby starsze, ale choroba może ujawnić się już po 40. roku życia. Istnieją jednak dodatkowe czynniki ryzyka rozwoju tego schorzenia i są to m.in.:
-
płeć – kobiety zapadają na kamicę nawet 4-krotnie częściej niż mężczyźni,
-
otyłość,
-
wysokie stężenie trójglicerydów we krwi,
-
cukrzyca,
-
choroby wątroby np. marskość,
-
podwyższony poziom estrogenów (np. w wyniku terapii hormonalnej),
-
mukowiscydoza,
-
niedokrwistość hemolityczna,
-
choroba Leśniowskiego – Crohna,
-
czynniki genetyczne,
-
zbyt szybka utrata masy ciała,
-
niektóre zabiegi operacyjne np. resekcja żołądka.
Typowe objawy kamicy żółciowej
Tak naprawdę u nawet 80% pacjentów kamica żółciowa nie daje żadnych objawów lub są one na tyle łagodne, że choroba wykrywana jest dopiero przy okazji badań diagnostycznych. Najpoważniejszą dolegliwością charakterystyczną dla tego schorzenia jest tzw. kolka żółciowa. Odczuwana jest ona jako nagły i silny ból w prawej części nadbrzusza, który może promieniować nawet pod prawą łopatkę. Nierzadko towarzyszą mu wzdęcia, zgaga, nudności, wymioty, a nawet nadmierna potliwość, dreszcze i podwyższona temperatura ciała. Takie objawy mogą trwać od 30 minut do nawet 4-5 godzin.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Pomimo że kamica pęcherzyka żółciowego jest dość powszechną chorobą, nie należy jej lekceważyć. W następujących sytuacjach należy się niezwłocznie udać do lekarza:
-
gdy pojawi się pierwsza kolka żółciowa – jej objawy mogą świadczyć o innym schorzeniu (nawet raku pęcherzyka), dlatego niezbędna jest właściwa diagnostyka problemu,
-
gdy dolegliwości bólowe przy kolce utrzymują się dłużej niż 5 godzin i gdy towarzyszą im wysoka gorączka oraz dreszcze.
W tym drugim przypadku konsultacja lekarska jest pilnie potrzebna, ponieważ nasilone objawy kolki mogą świadczyć o pojawieniu się poważnych powikłań kamicy np. ostrego zapalenia dróg żółciowych lub trzustki, czy też rozwinięciu się ropniaka lub wodniaka woreczka. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do perforacji pęcherzyka i zapalenia otrzewnej, co zwykle wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej.
Diagnostyka kamicy żółciowej
Diagnostyka kamicy żółciowej opiera się na wywiadzie lekarskim oraz badaniu USG jamy brzusznej, dzięki któremu można wykryć kamienie w woreczku oraz ustalić występowanie ewentualnych powikłań choroby. Jeśli u pacjenta podejrzewane jest zapalenie pęcherzyka, lekarz może zlecić także dodatkowe badania np. na markery stanu zapalnego określające poziom białych krwinek i białka C-reaktywnego CRP oraz tomografię komputerową brzucha.
Leczenie kamicy żółciowej
Leczenie kamicy żółciowej najczęściej jest objawowe. W przypadku pojawienia się kolki trzeba więc przyjmować preparaty rozkurczowe oraz leki przeciwbólowe dostępne w aptece bez recepty. Ich właściwy dobór oraz dawkowanie powinny być jednak bezwzględnie konsultowane z lekarzem lub farmaceutą.
W niektórych przypadkach lekarz może też zalecić terapię polegającą na farmakologicznym rozpuszczeniu złogów kwasami. Jest to metoda nieinwazyjna, ale nie zawsze skuteczna. U niektórych pacjentów złogi z dróg żółciowych można też usunąć za pomocą endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW).
Jeśli kamienie w woreczku powodują duże dolegliwości bólowe lub powikłania, zalecane jest ich usunięcie wraz z całym pęcherzykiem metodą chirurgiczną. Jest to tak naprawdę jedyna metoda całkowitego wyleczenia kamicy. Zabieg odbywa się albo w sposób konwencjonalny (przez rozcięcie powłok brzusznych) albo laparoskopowo. W tym drugim przypadku chirurg wykonuje jedynie 3 niewielkie nacięcia na brzuchu, co skutkuje znacznie krótszym okresem rekonwalescencji i znacznie mniejszymi bliznami.

Jaką dietę stosować po zakończeniu leczenia?
Zdiagnozowana kamica pęcherzyka żółciowego wymaga stosowania odpowiedniej diety, która wspomaga proces leczenia i zapobiega pojawianiu się ataków kolki. Jest ona zalecana także po usunięciu woreczka.
Zasady dietetyczne są dość proste i powinny polegać na:
-
eliminacji produktów wysokotłuszczowych takich jak wieprzowina, smalec, margaryna, majonez itp.,
-
unikaniu dań smażonych (wskazane są gotowane, zwłaszcza na parze, a także pieczone bez tłuszczu oraz duszone),
-
oparciu jadłospisu na takich produktach jak niskotłuszczowy nabiał, chude mięso i ryby, makarony, kasze, białe pieczywo, warzywa i owoce,
-
niestosowaniu ostrych przypraw,
-
zwiększeniu częstotliwości posiłków (do 5-6 dziennie) i jedzeniu ich w małych porcjach.
Jak zapobiegać kamicy żółciowej?
Chcesz uniknąć choroby? Profilaktyka kamicy żółciowej polega przede wszystkim na stosowaniu odpowiedniej diety. Najlepiej, jeśli jest ona zbilansowana, a więc zawiera odpowiednią ilość białka, węglowodanów i tłuszczy, przy czym te ostatnie powinny być głównie pochodzenia roślinnego. W Twoim jadłospisie nie może zabraknąć także źródeł błonnika, a więc warzyw, owoców czy też produktów pełnoziarnistych. Staraj się unikać produktów wysoko przetworzonych i fast-foodów, ponieważ zawierają dużo niezdrowych tłuszczów i różnych sztucznych dodatków, które nie sprzyjają prawidłowej pracy przewodu pokarmowego i mogą przyczyniać się do wzrostu poziomu cholesterolu.
Pamiętaj o zadbaniu o prawidłową masę ciała – kamicy sprzyja bowiem zarówno otyłość, jak i niedowaga wynikająca z deficytów kalorycznych. W uniknięciu choroby pomogą Ci również aktywność fizyczna oraz unikanie używek, w szczególności alkoholu i papierosów.
W zapobieganiu kamicy mogą Ci pomóc także herbatki ziołowe, szczególnie, jeśli odczuwasz już pierwsze problemy z pęcherzykiem żółciowym np. ciężkość po spożyciu tłustych posiłków. Możesz wówczas sięgnąć po zioła żółciopędne jak mniszek lekarski, mięta, czy krwawnik. Ich przyjmowanie skonsultuj jednak z lekarzem. O zasadach i bezpieczeństwie ich stosowania dowiesz się również od farmaceuty.
Wiesz już, jak uniknąć zachorowania na kamicę żółciową?
Pomimo że nie zawsze da się uniknąć zachorowania na kamicę żółciową, warto zadbać o zdrowy tryb życia, który może zapobiec powstawaniu złogów. Pomyśl o tym w szczególności, gdy jesteś w grupie ryzyka. Pamiętaj także, by nie lekceważyć dolegliwości mogących świadczyć o tym, że masz kamienie w woreczku. Jak najszybciej udaj się do lekarza, który zaleci Ci odpowiednie badania oraz wdroży skuteczne leczenie.