Niskie temperatury dla wielu osób nie oznaczają rezygnacji z aktywności na zewnątrz. Zima to dobry czas na spacery, wyprawy w góry lub wyjazdy na narty. Aby jednak zadbać o swoje bezpieczeństwo, warto wiedzieć, jak uchronić swój organizm przed wychłodzeniem, o które w okresie zimowym nietrudno. Czym jest hipotermia i jak się przed nią ochronić?
Wychłodzenie organizmu - objawy
Wychłodzenie organizmu określane mianem hipotermii to stan, w którym temperatura ciała człowieka spada do 35 stopni Celsjusza lub mniej. Hipotermia występuje wtedy, gdy ciało człowieka wychładza się znacznie szybciej, niż jest w stanie wytworzyć ciepło niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Niska temperatura ciała w wychłodzeniu stanowi natomiast bezpośrednie zagrożenie dla życia.
Hipotermia prowadzi do spowolnienia niemal wszystkich procesów życiowych, a jej skutki mogą być nie tyle, co nieodwracalne, co mogą prowadzić do śmierci. Ponadto w hipotermii może również dojść do odmrożenia, szczególnie kończyn, uszu lub nosa.
Objawy hipotermii są różne w zależności od stopnia wychłodzenia. Objawy hipotermii według klasyfikacji szwajcarskiej to:
-
Stopień I - temperatura ciała spada do 35-32°C. Pacjent zachowuje przytomność, ale pojawia się dezorientacja, osłabienie, dreszcze, bladość i sine stopy, oraz dłonie.
-
Stopień II - temperatura ciała spada do 32-28°C. Pojawiają się zaburzenia świadomości, senność, osłabienie mięśniowe, spowolnienie akcji serca, apatia. Zanikają dreszcze.
-
Stopień III - temperatura ciała spada do 28-24°C. Następuje utrata przytomności, oddech ulega spłyceniu i spowolnieniu. Mogą wystąpić zaburzenia pracy serca.
-
Stopień IV - temperatura ciała spada poniżej 24°C. Zatrzymanie krążenia. Śmierć.
Wychłodzenie organizmu - przyczyny
Do wychłodzenia organizmu najczęściej dochodzi na skutek długotrwałej ekspozycji na działanie bardzo niskich temperatur lub zimnej wody. Zazwyczaj dzieje się tak w okresie zimowym, kiedy nie dostosujemy ubioru do panujących warunków atmosferycznych, gdy przemokniemy lub gdy morsujemy.
Hipotermii sprzyja również zbyt długie pozostawanie na zewnątrz w bezruchu w okresie zimowym. Do osłabienia zdolności organizmu do wytwarzania ciepła może także prowadzić intensywny wysiłek fizyczny w chłodnych warunkach.
Czynniki ryzyka zwiększające ryzyko wychłodzenia to też:
-
podeszły wiek - osoby starsze są bardziej narażone na zaburzenia termoregulacji,
-
młody wiek - noworodki i niemowlęta marzną znacznie szybciej ze względu na większą powierzchnię ciała w stosunku do masy. Utrzymaniu ciepła nie sprzyjają również niedobór tkanki tłuszczowej oraz niedostatecznie rozwinięte mechanizmy regulacji ciepła,
-
niedobory żywieniowe,
-
zaburzenia psychiczne,
-
nadużywanie substancji psychoaktywnych,
-
nadużywanie alkoholu - alkohol rozszerza naczynia krwionośne, co powoduje zwiększoną utratę ciepła i złudne uczucie ciepła,
-
niektóre choroby, np. metaboliczne, neurodegeneracyjne, o podłożu hormonalnym,
-
stosowanie niektórych leków - leki mogą zaburzać procesy termoregulacji.
Jak chronić się przed wychłodzeniem organizmu?
Aby uniknąć wychłodzenia organizmu w okresie zimowym, przede wszystkim kluczowe jest odpowiednie dostosowanie ubioru do panujących warunków pogodowych. Planując spędzanie dłuższego czasu na zewnątrz, np. podczas jazdy na nartach lub wspinaczki górskiej, należy wybierać ubrania zapewniające odpowiednią ochronę przed zimnem, np. termoaktywna, wielowarstwową i oddychającą odzież.
Poza tym warto zadbać o to, aby ubrania na zimę były nieprzemakalne, ponieważ mokry materiał znacząco obniża zdolność do ochrony organizmu przez wychłodzeniem. Odzież powinna osłaniać głowę, dłonie, stopy i uszy. W celu ochrony skóry przed mrozem i wiatrem warto stosować kremy ochronne, które tworzą film ochronny, chronią przed nadmiernym wysuszeniem naskórka i jednocześnie zmniejszają ryzyko odmrożeń.
W zimowych warunkach należy także zadbać o rozgrzewanie organizmu od wewnątrz, np. zabierając ze sobą termos z ciepłą herbatą. W celu rozgrzania nie zaleca się natomiast spożywania napojów alkoholowych.
Wychłodzenie organizmu - jak udzielić pierwszej pomocy?
W przypadku wychłodzenia organizmu najważniejsze jest jak najszybsze wezwanie pogotowia ratunkowego. Następnie należy stopniowo ogrzewać daną osobę - przenieść do ciepłego pomieszczenia, zdjąć mokre ubrania i zastąpić je suchymi, okryć wychłodzoną osobę kocem.
Pod żadnym pozorem nie należy jednak stosować gwałtowanego ogrzewania, ponieważ może to prowadzić do szoku cieplnego. Jeżeli osoba jest przytomna, można podać jej ciepłe napoje w celu uzupełnienia płynów i rozgrzania organizmu od wewnątrz. Bardzo ważne jest uważne monitorowanie oddechu oraz stanu poszkodowanego. W razie potrzeby należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
