Sztuczne zapłodnienie in vitro jest uznawane za jedną z najefektywniejszych metod leczenia niepłodności. Według szacunkowych danych dzięki tej nowoczesnej procedurze medycznej na świecie pojawiło się już przeszło 8 milionów dzieci. Dla wielu par okazuje się ona jedynym sposobem na posiadanie potomstwa, jednak nie jest dostępna dla wszystkich. Dowiedz się, na czym polega in vitro i ile kosztuje, a także jakie są wskazania do jego zastosowania.
In vitro: na czym polega sztuczne zapłodnienie?
Pod nazwą in vitro należy rozumieć tzw. zapłodnienie pozaustrojowe. Polega ono na tym, że w warunkach laboratoryjnych przeprowadza się połączenie komórki jajowej z plemnikiem, aby w ten sposób powstał zarodek. Dopiero po pewnym czasie transferuje się go z próbówki do macicy kobiety, aby tam mógł się dalej rozwijać. Właśnie ze względu na sposób wykonywania ta technika zapłodnienia nosi nazwę in vitro, co w języku łacińskim oznacza po prostu „w szkle”.
Omawiana procedura wspomagania poczęcia poza ustrojem kobiety nie jest nowa, ponieważ po raz pierwszy zastosowano ją z sukcesem w 1978 roku. To właśnie wtedy w Manchesterze przyszło na świat pierwsze dziecko „z próbówki”. Dzisiaj metoda ta stosowana jest na całym świecie i uznawana za jeden z najskuteczniejszych sposobów leczenia niepłodności.
Jak się okazuje, problem z naturalnym zajściem w ciążę ma coraz więcej osób. Organizacja WHO zakwalifikowała niepłodność do chorób cywilizacyjnych. W Polsce cierpi na nią już nawet 1,5 miliona par i dla nich sztuczne zapłodnienie często jest jedyną szansą na posiadanie potomstwa.
Procedura in vitro krok po kroku
Pokrótce wyjaśniliśmy, na czym polega in vitro, ale tak naprawdę procedura sztucznego zapłodnienia pozaustrojowego jest bardziej skomplikowana. Składa się bowiem z kilku faz, które łącznie mogą trwać wiele tygodni.
Etap 1. Terapia hormonalna – tzw. stymulacja
Proces zaczyna się od terapii hormonalnej przeprowadzanej u kobiety. Jej celem jest zwiększenie liczby komórek jajowych, które będzie można pobrać do zapłodnienia in vitro. Powinno być ich od kilku do kilkunastu. Taka stymulacja trwa zwykle kilkanaście dni.
Etap 2. Pobranie materiału do sztucznego zapłodnienia
Jeśli w wyniku stymulacji hormonalnej powstaną co najmniej 2-3 pęcherzyki o odpowiedniej wielkości, kobieta otrzymuje zastrzyk wywołujący owulację. Następnie, po około 36 godzinach wykonuje się punkcję jajników w celu pobrania komórek jajowych. Taki zabieg odbywa się pod częściowym znieczuleniem i trwa około 15 minut. Jednocześnie pobierane jest nasienie od mężczyzny.
Etap 3. Zapłodnienie in vitro
Pobrane od kobiety komórki jajowe najpierw trafiają do inkubatora, gdzie przez kilka godzin dojrzewają. Dopiero potem dodawane są do nich plemniki, aby doszło do powstania zarodka.
Etap 4. Transfer zarodków
Powstałe w wyniku sztucznego zapłodnienia zarodki są najpierw poddawane przez kilka dni inkubacji. Następnie są umieszczane w macicy kobiety za pomocą specjalnego cewnika. Po około 12 dniach można wstępnie potwierdzić ciążę na podstawie badania krwi, a po kolejnych 10-12 dniach w badaniu USG.
Kiedy niepłodność jest wskazaniem do in vitro?
Pozaustrojowe zapłodnienie jest przeznaczone wyłącznie dla par cierpiących na niepłodność. Zazwyczaj diagnozuje się ją, gdy do poczęcia dziecka nie dochodzi po roku regularnego współżycia. Nie jest to natomiast metoda leczenia bezpłodności, za którą uznaje się trwałą niezdolność do zajścia w ciążę.
Do zabiegu in vitro kwalifikowane są głównie pary, u których bezskuteczne okazały się inne metody leczenia niepłodności lub które nie mogą z nich skorzystać np. ze względów zdrowotnych. Najczęściej wskazaniem do wykonania tej procedury medycznej są:
-
zaburzenia hormonalne,
-
niedrożność lub brak jajowodów,
-
niska rezerwa jajnikowa,
-
endometrioza,
-
problemy z owulacją,
-
nieprawidłowe parametry nasienia (np. niedostateczna ilość plemników),
-
niepłodność idiopatyczna (o niewyjaśnionej przyczynie).
Co ważne, nie ma określonej górnej granicy wieku, która byłaby ograniczeniem do zastosowania in vitro. Zazwyczaj jednak zabieg wykonuje się u kobiet do 45 roku życia.
Co jest przeciwwskazaniem do zabiegu in vitro?
Podstawowym przeciwwskazaniem do zabiegu in vitro jest ogólny zły stan zdrowia kobiety oraz niektóre choroby, np. nowotwór. Metoda sztucznego zapłodnienia nie jest również wskazana, gdy pacjentka ma anomalie w strukturze macicy uniemożliwiające proces implantacji zarodka lub donoszenia płodu, a także schorzenia zagrażające bezpiecznemu przebiegowi ciąży i porodu.
Warto tutaj zaznaczyć, że większość ciąż wynikających z zapłodnienia pozaustrojowego kończy się przedterminowym porodem. Nie jest natomiast prawdą, że najczęściej są to ciąże mnogie, które obarczone są wyższym ryzykiem. Od wielu lat w Polsce obowiązują bowiem przepisy, które zalecają implementację tylko jednego zarodka, z którego w większości przypadków rodzi się jedno dziecko.
Jak wygląda przygotowanie do in vitro?
Procedurę in vitro zawsze poprzedza gruntowna diagnostyka. Pary muszą się zatem przygotować na wiele badań, których listę określa m.in. ustawa o leczeniu niepłodności. Kobieta ma wykonywane m.in. badania hormonalne i cytologię, natomiast u mężczyzny badane jest nasienie. Oboje muszą się poddać również testom genetycznym, wirusologicznym oraz analizie krwi.
Specjaliści zalecają również, aby do zabiegu odpowiednio przygotować organizm. Szczególne znaczenie w przypadku pań ma dieta, która powinna dostarczać odpowiedniej ilości takich składników odżywczych jak:
-
białko – ma ono wpływ na prawidłowy rozwój komórek jajowych; dobrze jest więc spożywać więcej chudego mięsa, ryb, a także roślin strączkowych,
-
wapń – pomaga w procesie zapłodnienia, dlatego jadłospis warto wzbogacić np. o nabiał,
-
kwasy tłuszczowe omega 3 i 6 – wspierają proces implantacji zarodka i utrzymania ciąży, dlatego warto jeść ryby oraz oleje roślinne,
-
kwas foliowy – jego odpowiedni poziom zapobiega wadom rozwojowym dziecka; największą jego ilość znaleźć można m.in. w produktach zbożowych, fasoli oraz grochu.
Oprócz tego należy zrezygnować z używek (zwłaszcza alkoholu i papierosów), a także zadbać o aktywność fizyczną. Warto też pamiętać, że skuteczność in vitro obniża otyłość, dlatego w przypadku takiego problemu dobrze jest odpowiednio wcześniej spróbować zrzucić nadmiar kilogramów.
Co wpływa na szanse powodzenia procedury?
Skuteczność leczenie niepłodności metodą in vitro szacuje się na 35-45%. Powodzenie procedury zależy jednak od wielu czynników. Do najważniejszych z nich należą:
-
wiek kobiety – najlepsze wyniki osiągane są u pań do 35. roku życia, choć coraz więcej jest przypadków urodzenia dziecka w wyniku zabiegu przez kobiety, które ukończyły 40, a nawet 45 lat,
-
jakość nasienia mężczyzny – w przypadku gorszych parametrów istnieje jednak możliwość skorzystania z banku nasienia,
-
tryb życia – prawdopodobieństwo zapłodnienia znacząco obniża m.in. palenie papierosów,
-
waga – wskaźnik BMI powyżej 30 może ograniczać szanse na zajście w ciążę,
-
liczba wykonanych prób zapłodnienia – im jest ich więcej, tym większa jest skuteczność procedury.
Ile kosztuje in vitro w Polsce? Jakie są opcje dofinansowania?
Dla wielu par poważną przeszkodą w skorzystaniu z metody sztucznego zapłodnienia jest jej koszt. Ile kosztuje in vitro? Za samą procedurę obejmującą punkcję jajników, połączenie komórek jajowych z plemnikami oraz transfer zarodków trzeba zapłacić w zależności od kliniki około 6-8 tysięcy złotych. Nie jest to jednak pełna cena zabiegu, ponieważ do tego trzeba doliczyć koszty badań, leków i dodatkowych usług np. zamrożenia komórek jajowych czy też monitorowania rozwoju zarodków. Łącznie cena za in vitro wynosi więc w praktyce średnio 12 tysięcy złotych, choć w niektórych przypadkach sięga nawet 20 tysięcy.
W Polsce niestety leczenie niepłodności tą metodą nie jest refundowane przez NFZ. Można jednak skorzystać z dofinansowania, jakie oferują niektóre miasta i gminy. Przykładowo, mieszkańcy Warszawy mogą liczyć na dopłatę w wysokości do 6000 zł, a Krakowa – do 5000 zł.
Szukasz skutecznego leczenia niepłodności? Porozmawiaj z lekarzem!
Nowoczesne metody leczenia niepłodności takie jak in vitro nie dają stuprocentowej gwarancji zajścia w ciążę, ale znacznie ją zwiększają. Jeśli więc od długiego czasu marzycie o dziecku ze swoim partnerem, dajcie sobie szansę i udajcie się do lekarza. Być może okaże się, że dzięki odpowiedniej terapii spełni się Wasze marzenie i zostaniecie rodzicami. O rodzicielstwie dowiesz się natomiast więcej, czytając blog naszej apteki Lek24, do czego zachęcamy.