Masz niekiedy wrażenie, że po całym tygodniu pracy, spotkań i rozmów jesteś przemęczony? Nadmiar bodźców, jakiego doświadczamy każdego dnia może doprowadzić do przebodźcowania naszego organizmu. Czym jest przebodźcowanie i jak sobie z nim radzić?
Przebodźcowanie - co to jest?
Przebodźcowanie to stan psychiczny, w którym nasz układ nerwowy jest przeciążony nadmiarem bodźców sensorycznych. Nasz układ nerwowy dziennie przetwarza dziesiątki tysięcy informacji dziennie. Kiedy do naszego mózgu zacznie napływać zbyt dużo informacji, a nasz układ nerwowy nie będzie w stanie ich przetworzyć, wtedy właśnie możemy mieć do czynienia z przebodźcowaniem.
Z perspektywy neuropsychologicznej przebodźcowanie jest związane z przeciążeniem tych obszarów mózgu, które są odpowiedzialne ze przetwarzanie informacji. Nadmierna stymulacja następnie prowadzi do reakcji stresowej, co w dłuższej perspektywie może nie tylko pogorszyć nasze samopoczucie, ale i skutkować negatywnymi konsekwencjami dla naszego zdrowia psychicznego oraz fizycznego.
Przebodźcowanie jest bez wątpienia poważnym problemem XXI wieku, które dotyka coraz więcej osób. Żyjemy w świecie, w którym mamy nieograniczony dostęp do informacji i bodźców zewnętrznych. Niestety wszystko to sprawia, że nasz układ nerwowy nie ma czasu na odpoczynek oraz regenerację.
Objawy przebodźcowania
Przebodźcowanie może objawiać się na różne sposoby w zależności od indywidualnego przypadku. Najczęstsze objawy przebodźcowania to:
- zmęczenie i osłabienie,
- brak energii, brak motywacji,
- napięciowe bóle głowy,
- trudności w zasypianiu - na skutek przebodźcowania układ nerwowy jest nadmiernie pobudzony, co może powodować problemy z zaśnięciem,
- poczucie przytłoczenia obowiązkami, codziennością,
- spadek nastroju,
- napięcie mięśniowe,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- drażliwość, podatność na frustrację,
- chęć “ucieczki”, odcięcia się od codzienności.
Przebodźcowanie często prowadzi do zwiększonej potrzeby izolacji, odpoczynku w samotności i ograniczenia kontaktów społecznych.
Jakie są przyczyny przebodźcowania?
Przyczyny przebodźcowanie mogą być różne, ponieważ wynikają one z indywidualnych możliwości radzenia sobie z bodźcami przez daną osobę. Obecnie jednak współczesny świat naraża nas na nieustanny napływ bodźców, które coraz częściej przekraczają zdolności przetwarzania naszego mózgu.
Główne przyczyny przebodźcowania to:
- nadmierna ilość informacji każdego dnia,
- nadmierne korzystanie z technologii - ciągłe używanie komputera, telewizora, scrollowanie mediów społecznościowych,
- stała dostępność do technologii,
- wielozadaniowość,
- szybkie tempo życia, które narzuca obecna kultura,
- przepracowanie, brak work-life balance,
- hałaśliwe środowisko,
- nieodpowiednie oświetlenie,
- kultura ciągłej stymulacji,
- nadmierna stymulacja społeczna.
Choć przebodźcowanie może wystąpić u każdej osoby, niezależnie od wieku, to niektóre grupy mogą być na nie szczególnie narażone. Przestymulowanie najczęściej dotyka:
- osoby wysokowrażliwe,
- dzieci,
- osoby cierpiące na zaburzenia lękowe, depresję,
- osoby doświadczające przewlekłego stresu,
- osoby pracujące w zawodach wymagających nieustannego kontaktu z innymi.
Jak radzić sobie z przebodźcowaniem?
W dzisiejszym świecie, w którym bodźce otaczają nas z każdej strony, znalezienie sposobów na radzenie sobie z przebodźcowaniem nie jest prostym zadaniem. Warto jednak pamiętać, że nasz układ nerwowy, aby móc prawidłowo funkcjonować, potrzebuje regeneracji i odpoczynku. Poniżej przedstawiamy sposoby radzenia sobie z przebodźcowaniem u dorosłych.
Zidentyfikuj, co powoduje przebodźcowanie
Pierwszą ważną kwestią jest znalezienie tego, co konkretnie sprawia, że czujemy się przytłoczeni. Może być to nadmiar obowiązków, częste korzystanie z telefonu lub zbyt duża ilość interakcji z innymi ludźmi. Kiedy zidentyfikujemy, co jest przyczyną naszego przebodźcowania, znacznie prościej będzie nam ją ograniczyć lub wyeliminować.
Ograniczenie korzystania z mediów społecznościowych
Wracasz z pracy i w ramach relaksu sięgasz po telefon, a następnie cały wieczór scrollujesz media społecznościowe? Choć możesz myśleć, że jest to dla ciebie forma odpoczynku, niestety w długoterminowej perspektywie działa to wręcz przeciwnie. Nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych dostarcza naszemu mózgowi kolejnych bodźców, zamiast go wyciszać. Spróbuj więc ograniczyć czas spędzany w social mediach i wprowadź w ciągu tygodnia dni, kiedy całkowicie zrezygnujesz z korzystania z elektroniki.
Zadbaj o relaksację i wyciszenie
Czujesz, że trudno Ci się zrelaksować, bo twoje myśli nieustannie krążą wokół codziennych spraw? Spróbuj wprowadzić do swojej codzienności techniki relaksacyjne, które pomogą wyciszyć układ nerwowy. Mogą być to ćwiczenia oddechowe, medytacja mindfulness czy joga. Jeżeli czujesz napięcie w swoim ciele, warto również wypróbować progresywną relaksację mięśni Jacobsona.
Znajdź czas na kontakt z naturą
Kontakt z naturą działa jak naturalny detoks dla naszego umysłu. Nic dziwnego, że codzienny hałas miasta, szybkie tempo życia i tłumy ludzi powodują, że jesteśmy przestymulowani. Spacer w naturze, np. po parku czy po lesie może pomóc nam odciąć się od bodźców, oczyścić swój umysł i “naładować baterie”.
Świadomy odpoczynek w ciągu dnia
Masz problem, z tym, żeby odpocząć? Mimo tego, że próbujesz, to nadal czujesz się zmęczony? Często nie wiemy, jak odpoczywać, aby zregenerować nasze siły. Zamiast oglądać telewizję, spróbuj znaleźć takie formy odpoczynku, które pomogą ci się wyciszyć i zrelaksować.
Może to być wieczorny spacer, czytanie książki, aromaterapia czy słuchanie relaksującej muzyki. Ważne, aby w ramach odpoczynku uniknąć dodatkowych bodźców, które mogą nas jeszcze bardziej przytłoczyć.
Nie zapominaj o higienie snu
Odpowiednia jakość i ilość snu odgrywa niezwykle ważną rolę w regeneracji naszego układu nerwowego, dlatego warto zadbać o prawidłową higienę snu. Przede wszystkim ureguluj swój rytm dobowy - kładź się spać i wstawaj o stałych porach, nawet w weekendy.
Co najmniej godzinę przed snem unikaj korzystania z urządzeń elektronicznych emitujących światło niebieskie, które zakłócają produkcję melatoniny, hormonu snu. Zadbaj również o komfortowe warunki w sypialni - odpowiednią temperaturę, właściwe zaciemnienie oraz ciszę.