Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry o podłożu alergicznym, która dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Objawy AZS są dokuczliwe, a wygląd zmian nieestetyczny, co wpływa na pogorszenie jakości życia chorego.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się, czym jest atopowe zapalenie skóry, jakie są jego objawy, jak wygląda leczenie oraz pielęgnacja skóry z AZS, zapoznaj się z naszym artykułem.
Co to jest atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry to choroba zapalna skóry o przewlekłym i nawracającym charakterze, która najczęściej dotyka dzieci, ale może występować również u dorosłych. AZS jest jednym z najczęściej występujących schorzeń dermatologicznych o podłożu alergicznym. Atopowomemu zapaleniu skóry towarzyszy uporczywy świąd prowadzący do drapania i uszkodzeń naskórka, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia infekcji wirusowych, bakteryjnych czy grzybiczych.
Atopowe zapalenie skóry - przyczyny
Przyczyny atopowego zapalenia skóry są złożone i nie do końca poznane. Jednak do głównych przyczyn występowania tej choroby można zaliczyć:
-
Przyczyny genetyczne - w przypadku wystąpienia AZS u dorosłego rośnie ryzyko przekazania choroby potomstwu. W przypadku AZS u obojga rodziców ryzyko wystąpienia choroby u dziecka wynosi 80%, a kiedy choruje jedno z rodziców - około 40%.
-
Dysfunkcja układu odpornościowego - u pacjentów z AZS obserwuje się nieprawidłową reakcję układu odpornościowego na bodźce zewnętrzne. Nadmierna aktywacja komórek immunologicznych prowadzi do stanu zapalnego skóry.
-
Przyczyny środowiskowe - zanieczyszczone powietrze obniża mechanizmy obronne organizmu, ułatwiając tym samym przenikanie alergenów. Wysoka temperatura powietrza wpływa na nadmierne pocenie się skóry, co może nasilać objawy AZS.
-
Przyczyny alergiczne - to jedne z głównych przyczyn występowania AZS u dzieci. Alergia pokarmowa (na mleko, jaja, orzechy, ryby, skorupiaki) najczęściej dotyka dzieci do 2. roku życia, ponieważ w tym wieku układ immunologiczny przewodu pokarmowego dziecka jest jeszcze niedojrzały. Do alergenów powietrznopochodnych przyczyniających się do rozwoju atopowego zapalenia skóry należą roztocza, wydzieliny z gruczołów zwierząt domowych, pyłki roślin oraz alergeny pochodzenia grzybiczego i bakteryjnego.
Atopowe zapalenie skóry - objawy
Objawy atopowego zapalenia skóry są bardzo charakterystyczne. W przypadku wystąpienia symptomów AZS należy skonsultować się z lekarzem w celu postawienia prawidłowej diagnozy (niektóre choroby skóry początkowo mogą dawać podobne objawy jak AZS).
Objawy atopowego zapalenia skóry u niemowląt umiejscowione są zazwyczaj na skórze głowy, na twarzy i na kończynach.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci starszych i nastolatków obejmuje głównie zgięcia stawowe, a u osób dorosłych zmiany mogą być rozsiane po całym ciele, chociaż najczęściej pojawiają się na rękach.
Do najważniejszych objawów AZS należy:
-
silny świąd,
-
nadmierna suchość skóry,
-
rogowacenie skóry,
-
skłonność do nawrotowych stanów zapalnych i zakażeń skóry,
zaczerwienienie i rumień,
-
pojawienie się grudek i pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym mogących tworzyć sączące ranki.
Atopowe zapalenie skóry - leczenie
W przypadku atopowego zapalenia skóry leczenie jest długie i trudne. Choroby niestety nie da się całkowicie wyleczyć, ale można złagodzić jaj przebieg i ograniczyć najbardziej dokuczliwe objawy.
Leczenie AZS polega na doustnym lub miejscowym zastosowaniu leków, dobieranych przez lekarza na podstawie indywidualnych potrzeb skóry, wieku pacjenta i stopnia nasilenia atopii. W kuracjach najczęściej stosuje się następujące leki:
-
leki przeciwhistaminowe - stosowane są w celu zapobiegania reakcjom alergicznym wywołanym na skutek działania alergenów;
-
glikokortykosteroidy w postaci maści - stosowane są w okresach zaostrzeń choroby, aby zmniejszyć stan zapalny. Ważne jest, aby stosować je przez jak najkrótszy okres potrzebny do opanowania objawów (do dwóch tygodni).
-
inhibitory kalcyneuryny - zmniejszają stany zapalne skóry. Mogą być stosowane aż do ustąpienia stanu zapalnego. W odróżnieniu od glikokortykosteroidów nadają się do stosowania na twarz.
-
leki immunosupresyjne - stosowane w ciężkich przypadkach, gdy leczenie miejscowe nie przynosi efektów.
-
emolienty - nawilżają i natłuszczają skórę oraz odbudowują jej barierę ochronną. Zalecane są do regularnego stosowania w pielęgnacji skóry atopowej, nawet gdy nie ma aktywnych objawów;
-
fototerapia - czyli leczenie światłem ultrafioletowym (UVB lub UVA). Fototerapię stosuje się u niektórych osób z atopowym zapaleniem skóry, jako wsparcie leczenia w celu zmniejszenia stanów zapalnych.
Co na atopowe skóry - kosmetyki i pielęgnacja
Odpowiednia pielęgnacja skóry dzieci i dorosłych jest jednym z elementów wspierających leczenie AZS. Kosmetyki do skóry atopowej przede wszystkim wzmacniają naturalną barierę hydrolipidową skóry. Dzięki temu zapobiegają utracie wody z naskórka, zmniejszając tym samym poziom suchości skóry. Z kolei składniki natłuszczające i nawilżające mają za zadanie złagodzenie świądu, podrażnień i zaczerwienień. Kosmetyki do skóry atopowej muszą zawierać jedynie łagodne składniki, aby nie podrażnić dodatkowo skóry.
Maści i kremy na atopowe zapalenie skóry dostępne bez recepty, płyny do kąpieli oaz kosmetyki do twarzy i ciała powinny być hipoalergiczne i łagodne dla skóry. Powinny zawierać składniki redukujące świąd, nawilżające, natłuszczające oraz regenerując skórę.
W składzie kosmetyków dedykowanych skórze z AZS powinny znaleźć się następujące składniki:
-
Emolienty - jak np. masło shea i naturalne oleje roślinne (olej konopny, olej bawełniany, olej ze słodkich migdałów, olej z pestek winogron). Te składniki skutecznie zatrzymują wodę w naskórku, natłuszczają i regenerują skórę, zapobiegając jej wysuszeniu.
-
Ceramidy - są naturalnymi lipidami występującymi w skórze. Pomagają odbudować barierę ochronną i chronią skórę przed działaniem czynników zewnętrznych.
-
Humektanty - takie jak mocznik, gliceryna czy kawas hialuronowy. Nawilżają skórę oraz zapobiegają utracie wody z jej głębszych warstw. Dodatkowo wzmacniają barierę hydrolipidową skóry.
-
Pantenol (prowitamina B5) i alantoina - to substancje nawilżające, regenerujące, przeciwzapalne, łagodzące podrażnienia skóry oraz świąd.
-
Ekstrakty roslinne - np. nagietek, aloes, owies łagodzą podrażnienia, nawilżają i odżywiają skórę.
-
Witaminy - takie jak witamina A czy E chronią skórę przed uszkodzeniami, przeciwdziałają stanom zapalnym, a dodatkowo spowalniają przedwczesne starzenie się skóry, dzięki właściwościom przeciwutleniającym.
Składniki, których należy unikać, gdyż mogą zaostrzać objawy AZS to:
-
Substancje zapachowe (mogą podrażniać skórę i powodować reakcje alergiczne).
-
Parabeny i konserwanty o potencjalnym działaniu drażniącym (np. formaldehyd, fenoksyetanol).
-
Alkohol (wysusza skórę i nasila podrażnienia).
Domowe sposoby leczenia atopowego zapalenie skóry
Poza stosowaniem odpowiednich kosmetyków objawy atopowego zapalenia skóry można łagodzić także sprawdzonymi domowymi sposobami.
-
Lecznicze kąpiele: Jednym ze sposobów na łagodzenie świądu jest kąpiel z dodatkiem rozmiękczonych płatków owsianych, oleju kokosowego lub oleju z wiesiołka. Te składniki działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, a także ograniczają świąd skóry. Należy jednak pamiętać, aby woda używana do kąpieli była ciepła, ale nie gorąca. Po kąpieli należy natłuścić skrę emolientami.
-
Okłady z siemieniem lnianym: Siemię lniane jest bogatym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 i substancji oleistych. Dzięki temu odżywia, nawilża i natłuszcza skórę. Łagodzi podrażnienia oraz ogranicza świąd.
-
Kompres z rumianku: Rumianek ma działanie przeciwzapalne i kojące. W przygotowanym i ostudzonym naparze należy zamoczyć gazę i przyłożyć na zmienione chorobowo miejsca.
Domowe sposoby na atopowe zapalenie skóry mogą wspierać leczenie i łagodzić objawy choroby. Warto jednak pamiętać, że domowe metody stanowią jedynie uzupełnienie kuracji, ale nie zastąpią leczenia zaleconego przez lekarza.
