Zaczerwienienie, obrzęk czy ból to tylko niektóre objawy, które mogą świadczyć o zakażeniu bakteryjnym skóry. Choć w większości przypadków stany zapalne skóry mają łagodny przebieg, to czasami nieleczone mogą doprowadzić do poważniejszych powikłań. Jak rozpoznać zakażenia bakteryjne skóry i jak je leczyć?
Czym są zakażenia bakteryjne skóry?
Zakażenie bakteryjne skóry to stan chorobowy wywołany przez namnażanie się bakterii w obrębie naskórka, skóry właściwej lub tkanki podskórnej. Do zakażeń bakteryjnych skóry najczęściej dochodzi w wyniku przerwania ciągłości skóry, np. przez urazy, ukąszenia, otarcia lub obecność innych zmian skórnych.
Dlaczego się tak dzieje? W prawidłowych warunkach skóra stanowi baterię ochronną przed drobnoustrojami, ale gdy jej struktura zostanie naruszona, to wówczas bakterie mogą wniknąć w głąb tkanek i wywołać stan zapalny.
Do najczęstszych patogenów odpowiedzialnych za zakażenia bakteryjne skóry należą: gronkowiec złocisty i paciorkowiec ropny. Zakażenia te mogą mieć charakter miejscowy, ale w niektórych przypadkach mogą również prowadzić do poważniejszych powikłań ogólnoustrojowych.
Zakażenia bakteryjne skóry - objawy
Objawy zakażenia bakteryjnego skóry będą różnić się od siebie w zależności od rodzaju drobnoustroju, głębokości zajęcia tkanek oraz indywidualnych cech pacjenta (wieku, chorób współistniejących itd.). Do typowych objawów zakażeń bakteryjnych skóry zalicza się:
- Zaczerwienienie skóry - najczęściej występuje w miejscu zakażenia, może być rozlane lub wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry,
- Uczucie “ciepła” - skóra w zakażonym obszarze może wydawać się niejako cieplejsza,
- Obrzęk - może powodować uczucie napięcia skóry,
- Tkliwość i ból - dolegliwości bólowe mogą nasilać się przy dotyku lub ruchu,
- Wykwity skórne - krosty, pęcherzyki, nacieki lub ropnie,
- Sączenie się treści ropnej lub surowiczej,
- Złuszczanie się naskórka lub tworzenie się strupów - może świadczyć o ustępowaniu zmian lub rozwijającej się infekcji,
- Objawy ogólne - gorączka, dreszcze, osłabienie, uczucie rozbicia, powiększenie się węzłów chłonnych.
Jakie są przyczyny stanów zapalnych skóry?
Zakażenia skóry wywołane przez bakterie, tak jak zostało wspomniane, zazwyczaj rozwijają się wtedy, gdy naturalna bariera ochronna naskórka zostaje przerwana. Do najczęstszych czynników predysponujących do rozwoju zakażeń bakteryjnych skóry należą:
- Uszkodzenia mechaniczne naskórka - skaleczenia, otarcia, oparzenia, ukąszenia owadów lub zadrapania. Nawet niewielkie urazy mogą niejako “otworzyć” drobnoustrojom “drzwi” do wniknięcia w głąb skóry,
- Przewlekłe choroby dermatologiczne - schorzenia takie jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca czy egzema mogą powodować uszkodzenie struktury naskórka i przewlekły stan zapalny, co także sprzyja nadkażeniom bakteryjnym
- Obecność istniejących zmian skórnych - np. ropni, czyraków czy owrzodzeń. Takie ogniska zapalne mogą stać się punktem wyjścia dla infekcji bakteryjnej lub jej rozszerzenia się na sąsiednie tkanki,
- Niewłaściwa higiena skóry - brak regularnej higieny, brak odpowiedniej pielęgnacji ran, korzystanie ze wspólnych ręczników, przebywanie w nieodpowiednich warunkach sanitarnych: wszystko to może sprzyjać rozwojowi zakażeń skóry,
- Obniżona odporność organizmu - zakażenia skórne częściej pojawiają się u osób cierpiących na cukrzycę, choroby nowotworowe, u osób w trakcie leczenia immunosupresyjnego oraz pacjentów po przeszczepach narządów,
- Kontakt z osobą zakażoną - zakażenia mogą również przenosić się bezpośrednio, np. przez dotyk skóry chorego lub bezpośrednio, np. przez wspólne używanie przedmiotów codziennego użytku,
- Niehigieniczne warunki podczas zabiegów pielęgnacyjnych lub w podróży – korzystanie z usług w miejscach o niskim standardzie sanitarnym (np. niektóre gabinety kosmetyczne, ośrodki zdrowia w krajach o ograniczonym dostępie do środków higieny) może zwiększać ryzyko infekcji bakteryjnych skóry.
Jak leczyć bakteryjne zakażenia skóry?
Leczenie zakażeń bakteryjnych skóry powinno być dostosowane do rodzaju patogenu, lokalizacji zakażenia i stopnia zaawansowania oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W leczeniu zakażeń skóry wykorzystuje się:
- Antybiotyki miejscowe - preparaty w postaci maści lub kremów (zawierające mupirocynę, neomycynę). Stosowane są przy łagodnych i ograniczonych zmianach,
- Antybiotyki ogólnoustrojowe - stosowane w przypadku bardziej zaawansowanych zakażeń, rozległych lub głębokich zmian oraz obecności objawów ogólnych (gorączka, dreszcze itd.),
- Drenaż chirurgiczny - wykorzystywany przy większych ropniach i naciekach, które nie ustępują po leczeniu farmakologicznym. Wówczas konieczne może okazać się nacięcie i opróżnienie zmiany, a następnie zastosowanie leczenia wspomagającego.
- Bardzo ważna jest również prawidłowa pielęgnacja zakażonego obszaru skóry.
Jak dbać o skórę, na której rozwinął się stan zapalny?
Zmiany powinny być regularnie oczyszczane, najlepiej przy użyciu preparatów antyseptycznych o łagodnym działaniu (np. roztworów z oktenidyną). Następnie należy nałożyć jałowy opatrunek, który ochroni skórę przed wtórnym zakażeniem oraz wspomoże proces gojenia. Oczywiście opatrunki należy regularnie zmieniać, zachowując maksymalne zasady higieny.
W przypadku pojawienia się objawów ogólnych, takich jak ból, podwyższona temperatura czy dreszcze, można stosować leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen. Warto jednak pamiętać, że podczas stosowania antybiotyków, zastosowanie innych leków, nawet przeciwbólowych, powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem, zwłaszcza jeżeli przyjmujemy jeszcze inne leki na stałe.
