Obowiązek udzielenia pierwszej pomocy powinien być znany każdemu z nas. Wielokrotnie powtarzane są ćwiczenia w tym zakresie, czy to w szkole, w pracy czy na kursach. Jednak wciąż mimo popularyzacji pierwszej pomocy niewiele ludzi potrafi ją wykonać prawidłowo. Przeczytaj nasz poradnik, w którym wyjaśniamy, jak zachować się podczas różnego rodzaju wypadków zagrażających zdrowiu i życiu.
Podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy
Wypadki mogą dotknąć każdego z nas. Czasem są to tylko drobne zranienia, lecz należy być przygotowanym na każdą ewentualność. Pamiętaj, że szybka reakcja w nagłej sytuacji może uratować życie drugiemu człowiekowi, dlatego nie należy się obawiać udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Czas przybycia służb ratunkowych na miejsce wypadku waha się od kilku do kilkunastu minut, a w tym czasie twoje działania są nieocenione.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady dotyczące ratowania życia w nagłych wypadkach.
Pozycja boczna ustalona – schemat krok po kroku
Pozycja boczna ustalona to podstawowa pozycja, w której należy ułożyć poszkodowanego. Jej największą zaletą jest umożliwienie drożności oddechowej. W ten sposób język nie zapada się do ściany gardła i nie powoduje blokady ujścia oddechu. Ułożenie ciała w bocznej pozycji zapobiega również zakrztuszeniu się wymiocinami lub płynami wypływającymi z wnętrzności.
Należy pamiętać, że pozycja boczna ustalona jest rozwiązaniem jedynie w przypadku, gdy poszkodowany oddycha i nie ma objawów urazu kręgosłupa.
Jak ułożyć osobę w takiej pozycji?
-
ułóż poszkodowanego na plecach;
-
klękając przy poszkodowanym, zegnij jego bliższą ciebie rękę w ramieniu pod kątem prostym z dłonią skierowaną ku górze;
-
nogę dalszą od ciebie zegnij w kolanie;
-
rękę dalszą od ciebie przełóż przez klatkę piersiową, a dłoń połóż przy policzku;
-
chwytając za ramię i zgięte kolano delikatnie chwyć poszkodowanego, przeciągając go w twoim kierunku, aż osoba będzie leżała na boku;
-
lekko odchyl głowę, udrażniając drogi oddechowe.
Pamiętaj, że po ułożeniu poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej należy stale regulować jego funkcje życiowe.
Jak prawidłowo wykonać RKO u dorosłego i u dziecka
W sytuacji, gdy poszkodowany nie oddycha, należy jak najszybciej wykonać tzw. RKO, czyli resuscytację krążeniowo-oddechową. Jeśli jesteś sam na miejscu wypadku, przed udzieleniem pomocy wezwij karetkę. W innym przypadku zleć wykonanie telefonu drugiej osobie.
Prawidłowe wykonanie RKO wymaga ułożenia poszkodowanego w odpowiedniej pozycji – na plecach z szeroko rozstawionymi nogami dla zachowania stabilności. Uklęknij przy nieprzytomnej osobie i spleć dłonie. Umieść je na wysokości 1/3 mostka od jego dolnej części. Wyprostuj ramiona i uciskaj klatkę na ok. 5 cm z częstotliwością 100-120 ucisków.
Ucisk klatki piersiowej można wykonywać na zmianę z oddechami ratowniczymi (30 ucisków + 2 wdechy). W tym celu należy odchylić głowę poszkodowanego do tyłu, sprawdzić, czy w jego ustach nie zalegają płyny lub ciała obce, a następnie przykładając usta, wykonać dwa wdechy. Resuscytację wykonuje się aż do momentu przywrócenia oddechu lub przyjazdu karetki.
W przypadku dzieci powyżej 1. roku RKO wygląda nieco inaczej ze względu na mniejsze rozmiary ciała. Do ucisków klatki należy używać jednej dłoni i odpowiednio mniejszej siły. Oprócz tego zamiast 30 ucisków wykonuje się wówczas 15 ucisków i 2 wdechy. Klatkę piersiową niemowląt z kolei uciska się dwoma palcami.
Wezwanie karetki i rozmowa z dyspozytorem
Telefon na pogotowie (numer alarmowy 999 lub 112) nie polega jedynie na zgłoszeniu wypadku i wezwaniu karetki. Podczas rozmowy dyspozytor będzie zadawać szczegółowe pytania zarówno dotyczące lokalizacji, liczby i stanu poszkodowanych, jak i danych osoby dzwoniącej. Odbierający zgłoszenie może również poinstruować, co do szczegółów udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Pamiętaj, że rozmowę kończy dyspozytor.
Pierwsza pomoc w wybranych przypadkach
Mianem pierwszej pomocy rozumie się nie tylko tak ekstremalne sytuacje, jak resuscytacja krążeniowo-oddechowa. W przypadku każdego uszkodzenia ciała należy odpowiednio zareagować. Przedstawiamy najczęstsze przypadki wymagające pierwszej pomocy.
Złamanie, stłuczenie, zwichnięcie
Zwichnięcie lub skręcenie najczęściej dotyczy stawu i objawia się opuchlizną i zaczerwieniem. Należy wówczas unieruchomić bolesne miejsce i przetransportować osobę do szpitala lub wezwać karetkę.
Złamania są poważniejszymi urazami i wymagają solidnego unieruchomienia kończyny. Mogą do tego posłużyć nawet kijek lub deseczka, którą należy przytwierdzić za pomocą bandaża, a gdy nie masz go pod ręką, kawałkiem szmatki lub sznurka. W przypadku złamań otwartych, w którym widoczna jest kość, koniecznie opatrz miejsce złamania jałowym, dość grubym opatrunkiem i wezwij karetkę. Do unieruchomienia złamanej kończyny górnej przyda się chusta trójkątna, stanowiąca podstawowe wyposażenie apteczki.
Jak działać w przypadku krwotoku
Krwotokiem nazywamy obfity wypływ krwi z rany. Gdy jest umiejscowiony w okolicy tułowia należy założyć jałowy opatrunek i naciskać bezpośrednio na ranę. W przypadku kończyn uciska się tętnicę lub żyłę powyżej zranienia. Wyjątkiem jest uszkodzenie skroni lub tętnicy szyjnej – wówczas uciska się poniżej rany.
Pierwsza pomoc podczas zadławienia
Do zadławienia dochodzi, gdy w drogach oddechowych zalega ciało obce. Podstawową czynnością w takiej sytuacji jest wykonanie tzw. chwytu Heimlicha. W tym celu stań za poszkodowanym, obejmij go w pasie tuż pod żebrami i wykonaj 5-10 energicznych ucisków na przeponę. Alternatywą jest pochylenie osoby w przód i wykonanie 5-10 uderzeń otwartą dłonią między łopatki.
W przypadku dławiącego się dziecka połóż go na kolanie plecami do góry i podtrzymuj ramieniem. Następnie uderzaj w okolice międzyłopatkowe ok. 5-10 razy.
Omdlenie – jak udzielić pomocy?
Możesz pomóc osobie, która zemdlała, układając ją na plecach i unosząc nogi do góry. Zaleca się również chłodne kompresy na kark. Jednak w przypadku podejrzenia udaru, pierwsza pomoc wygląda nieco inaczej. Tu cenna jest każda minuta, która może uratować pacjentowi życie, dlatego należy ułożyć taką osobę w pozycji bocznej ustalonej. Ważne jest również niezwłoczne wezwanie pogotowia. Podobnie należy postąpić, gdy chodzi o zawał serca. Pierwsza pomoc wówczas może obejmować użycie defibrylatora.
Postępowanie przy porażeniu prądem
W przypadku porażenia prądem rzeczą nadrzędną jest zapewnienie własnego bezpieczeństwa. W tym celu jak najszybciej odłącz źródło prądu, a najlepiej wyłącz korki. Przed tym krokiem pod żadnym pozorem nie dotykaj osoby porażonej. Następnie koniecznie zaopatrz się w gumowe rękawice lub osłoń ręce suchym materiałem i odciągnij poszkodowanego w bezpieczne miejsce.
Skontroluj stan osoby i zadzwoń pod numer alarmowy. Gdy osoba nie oddycha, wykonaj RKO, a także załóż opatrunek na oparzone miejsce.
Jak wygląda pierwsza pomoc przy oparzeniu?
Gdy na miejscu wypadku wystąpił pożar lub unosi się dym, pierwszym krokiem jest wezwanie straży pożarnej (998 lub 112). Następnie należy przenieść poszkodowanego w bezpieczne miejsce, a następnie usunąć ubranie (jeśli stopiło się z ciałem, wyciąć materiał wokół rany) oraz biżuterię.
Jeśli chodzi o oparzenia, pierwsza pomoc przedmedyczna polega na schłodzeniu ciała zimną, bieżącą wodą, nawet przez kilkanaście minut. Następnie należy nałożyć opatrunek jałowy, a całość zawinąć w czysty materiał i przetransportować osobę do szpitala.
Więcej porad dotyczących wypadków u dzieci znajdziesz w artykule o lekach łagodzących ból przy oparzeniach.
Wyposażenie apteczki pierwszej pomocy
Czy to w domu, samochodzie czy podczas podróży, apteczka jest niezbędnikiem, który pomaga wykonanie szybkiej pomocy podczas różnego rodzaju wypadków. Należy pamiętać, by regularnie uzupełniać brakujące środki oraz leki i sprawdzać daty ważności. Jak powinno wyglądać wyposażenie apteczki pierwszej pomocy? Dokładne wytyczne uzależnione są od umiejscowienia takiego zestawu (dom, samochód, praca). Jego podstawę w każdym przypadku stanowią:
Już wiesz, jak udzielić pierwszej pomocy!
Ratowanie życia drugiemu człowiekowi zaczyna się od wezwania służb ratowniczych, ale w międzyczasie to Twoje działania mogą utrzymać poszkodowanego przy życiu. Nie bój się zareagować i udzielić pierwszej pomocy przedmedycznej. Na lek24 znajdziesz środki stanowiące wyposażenie apteczki, z której warto korzystać w nagłych wypadkach.