Poczucie własnej wartości to pojęcie, które ma ogromny wpływ na całokształt naszego życia. To, jak postrzegamy siebie, wpływa bowiem na każdy aspekt naszej codzienności, wyraźnie obniżając lub podwyższając jakość naszego życia. Czym objawia się niskie poczucie własnej wartości i jak sobie z nim poradzić?
Czym jest poczucie własnej wartości?
Poczucie własnej wartości definiuje to, jak o sobie myślimy, jak postrzegamy samego siebie. To postrzeganie siebie jako osoby wartościowej, niezależnie od naszych umiejętności, sukcesów czy porażek. Poczucie własnej wartości jest niejako fundamentem tego, jak wygląda nasze życie, jakie podejmujemy decyzje i jak czujemy się sami ze sobą.
Nathaniel Branden autor książki pt. “6 filarów poczucia własnej wartości” definiuje je jako: “Poczucie własnej wartości to skłonność do doświadczania siebie, jako człowieka, który zasługuje na siebie oraz osoby kompetentnej w zakresie stawiania czoła wyzwaniom przynoszonym przez życie.”
Według N. Brandena poczucie własnej wartości składa się z 6 filarów:
-
Samoświadomość
-
Samoakceptacja
-
Poczucie odpowiedzialności za samego siebie
-
Zdolność do życia celowego
-
Samoasertywność
-
Integralność.
Do czego prowadzi niskie poczucie własnej wartości?
Poczucie własnej wartości wpływa na niemal każdą sferę naszego życia: determinuje nasze życie zawodowe i prywatne, wpływa na to, jakie podejmujemy decyzje, jak wyglądają nasze relacje z innymi oraz z samym sobą. Wobec tego niskie poczucie własnej wartości może prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji dla naszego życia.
Osoby z niskim poczuciem wartości nie wierzą w siebie i we własne możliwości, przez co unikają podejmowania wyzwań, samosabotują się i hamują swój rozwój. Rezygnują z ważnych dla siebie rzeczy, unikają podejmowania decyzji, boją się niepewności i nie lubią zmian. Wszystko to wyraźnie obniża ich satysfakcję z życia.
Osoby o niskim poczuciu własnej wartości dodatkowo często boją się odrzucenia i porażki, co będzie negatywnie przekładać się na relacje z innymi osobami. Co więcej, niskie poczucie własnej wartości może zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe.
Niskie poczucie własnej wartości - objawy
Niskie poczucie własnej wartości może objawiać się:
-
negatywnym zdaniem na temat samego siebie - poczucie bycia bezwartościowym, nieważnym,
-
nadmiernym samokrytycyzmem,
-
lękiem przed krytyką,
-
unikaniem podejmowania wyzwań,
-
trudnościami z podejmowaniem decyzji,
-
izolowaniem się od innych,
-
poczuciem winy, wstydu,
-
perfekcjonizmem,
-
brakiem wiary we własne możliwości,
-
nieustannym porównywaniem się do innych i postrzeganiem siebie jako osoby gorszej,
-
niepokojem,
-
lękiem przed zmianami, nietolerancją niepewności,
-
postrzeganiem wszystkiego w negatywny sposób.
Niskie poczucie własnej wartości - przyczyny
Skąd bierze się niskie poczucie własnej wartości? Poczucie własnej wartości budujemy od najmłodszych lat. Najpierw wpływ ma na nie nasze dzieciństwo, później okres szkolny, nie bez znaczenia pozostają również doświadczenia z dorosłego życia.
Za przyczyny niskiego poczucia własnej wartości uznaje się:
-
systematyczne karanie ze strony rodziców,
-
porównywanie do innych,
-
stawianie przez rodziców nierealnych standardów, które dziecko/nastolatek/osoba dorosła nie była w stanie spełnić,
-
trudności w grupie rówieśniczej - wyśmiewanie przez rówieśników, brak akceptacji itd.,
-
stresujące wydarzenia w życiu,
-
doświadczenie niepowodzeń w życiu, z którymi nie byliśmy w stanie sobie samodzielnie poradzić,
-
nieustanne porównywanie się do innych,
-
nadmierna samokrytyka,
-
traumatyczne wydarzenia z okresu dzieciństwa,
-
trudne, toksyczne związki
-
chroniczny stres,
-
presja społeczna,
-
brak wsparcia ze strony innych.
Jak walczyć z niskim poczuciem własnej wartości?
Jak wzmocnić poczucie własnej wartości? Przede wszystkim musimy zwiększyć samoświadomość i samoakceptację. Ważne jest zrozumienie, kim naprawdę jesteśmy, poznanie siebie lepiej, poznanie lepiej swoich potrzeb i wartości. Zamiast skupiać się na tym, jacy powinniśmy być, zastanówmy się, jacy jesteśmy naprawdę.
Zadaj sobie pytania:
-
Jakie są moje mocne i słabe strony?
-
Co lubię robić, a czego nie?
-
Jakie są moje wartości?
-
Co jest dla mnie ważne?
-
Jakie role odgrywam w codziennym życiu? Kim naprawdę jestem?
Kiedy już zrozumiesz, jaką osobą jesteś, spróbuj zaakceptować wszystko, co ciebie dotyczy. Pomyśl również o tym, co uważasz za swoje wady, ale nie oceniaj siebie i nie krytykuj, tylko to zaakceptuj. Warto pamiętać, że każdy z nas ma jakieś wady i każdy z nas popełnia błędy. Jest to normalny element ludzkiego życia i jeżeli uda ci się to zaakceptować, to uwolnisz się od ciągłej samokrytyki. Możesz też spróbować każdego dnia powiedzieć sobie lub zapisać, 3 rzeczy, za które jesteś sobie wdzięczny. Praktyka wdzięczności pomaga bowiem skupiać się na pozytywnych aspektach samego siebie.
Ważna na tym etapie jest również nauka samowspółczucia, czyli bycia dla siebie dobrym przyjacielem. Jeżeli następnym razem skrytykujesz siebie, wypomnisz sobie jakiś błąd, to zastanów się, co w takiej sytuacji powiedziałbyś bliskiej, ważnej dla ciebie osobie. Czy też byś ją tak skrytykował? Z pewnością twoja odpowiedź będzie brzmiała nie. Skoro innych traktujesz z życzliwością, to dlaczego siebie traktujesz tak surowo? Spróbuj być dla siebie przyjacielem, a nie wrogiem.
W budowaniu poczucia własnej wartości ważną rolę odgrywa także ustalanie granic. Jeżeli coś jest niezgodne z twoimi wartościami, jeżeli ktoś narzuca ci, co masz zrobić lub prosi cię o wykonanie czegoś, na co nie masz ochoty, nie bój się powiedzieć nie. Asertywność to wyraz zadbania o siebie, swoje granice i potrzeby. Pamiętaj, że to twoje decyzje i to ty masz pełną kontrolę nad tym, jaką decyzję podejmiesz.
Aby prościej było ci budować poczucie własnej wartości, warto pamiętać, że:
-
Nie musisz zadowalać innych osób i robić rzeczy wbrew sobie.
-
Niezależnie od tego, co mówią o tobie inni, to ty sam kontrolujesz, jak się czujesz względem siebie.
-
Twoja wartość pochodzi z wewnątrz, a nie z czynników zewnętrznych.
