Gorączka to stan podwyższonej temperatury ciała będącej odpowiedzią organizmu na czynniki stymulujące reakcję zapalną.
Prawidłowa ciepłota ciała mieści się w dość szerokim zakresie, w zależności od miejsca, w którm jest mierzona (od 35oC na stopie, do 37,5oC w odbycie). U osób zdrowych mogą występować dobowe wahania temperatury ciała – najniższa w godzinach porannych, a najwyższa w godzinach popołudniowych, co uznaje się za normę.
Gorączkę rozpoznaje się, gdy temperatura ciała przekracza 38oC, jeżeli mieści się w zakresie 37,5-38oC mówimy wówczas o stanie podgorączkowym.
Pomiar temperatury ciała
U noworodków rekomenduje się pomiar temperatury termometrem elektronicznym w dole pachowym, u dzieci starszych można także mierzyć temperaturę błony bębenkowej przy użyciu termometru na podczerwień.
Przyczyny gorączki
Gorączka jest najczęstszym powodem zgłaszania się rodziców z dzieckiem do lekarza.
Najczęstszą przyczyną gorączki są infekcje wirusowe, bakteryjne, rzadziej grzybicze i pasożytnicze. Mogą one przebiegać m.in. z katarem, kaszlem, dolegliwościami bólowymi gardła, ucha, brzucha, głowy, wysypką skórną, biegunką, wymiotami, osłabieniem, apatią, niechęcią do jedzenia i picia.
Do rzadszych przyczyn gorączki zaliczamy:
- Choroby reumatologiczne, takie jak np. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, choroba Kawasakiego,
- Nieswoiste zapalenia jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- Choroby nowotworowe – białaczki, chłoniaki, guzy lite, takie jak np. zwojak zarodkowy,
- Przyczyny endokrynologiczne – nadczynność tarczycy,
- Rozległe urazy i uszkodzenia tkanek – oparzenia, zawał serca, zatorowość płucna,
- Bardzo rzadko: gorączka polekowa,
- Gorączka nieustalonej przyczynie, pomimo wnikliwej diagnostyki.
Leczenie
Każdy przypadek gorączki należy traktować indywidualnie.
Można spróbować fizycznych metod obniżania temperatury, takich jak stosowanie chłodnych okładów. Przy wyższych temperaturach, czyli > 39oC wskazane jest podanie leków przeciwgorączkowych. U dzieci, u których występowały wcześniej drgawki gorączkowe zalecane jest podanie leków przeciwgorączkowych przy niższej temperaturze ciała (>37,9oC, chyba, że lekarz prowadzący zalecił inną wartość temperatury, od której należy przyjmować leki obniżające temperaturę ciała).
Obecnie zalecane są preparaty doustne i doodbytnicze zawierające:
+ paracetamol (w dawce 10-15 mg/kg masy ciała co 4-6 godzin, przy czym nie należy przekraczać 4 g w ciągu doby),
+ ibuprofen (w dawce 5-10 mg/kg masy ciała co 6-8 godzin).
Szczegóły dotyczące dawkowania poszczególnych preparatów dostępne są w ulotkach dla pacjentów.
Dobrą metodą obniżania gorączki redukującą ryzyko przedawkowania wyżej wymienionych leków jest naprzemienne podawanie paracetamolu i ibuprofenu w odstępach co 4-6 godzin.
Warto pamiętać o fakcie zwiększonej utraty wody z organizmu podczas gorączki, wynikających głównie ze zwiększonego parowania niewidzialnego, przyspieszonego oddechu i zwiększenia metabolizmu podstawowego komórek. Dlatego przy podwyższonej temperaturze ciała należy zwiększyć ilość przyjmowanych płynów w ciągu doby.
Objawy alarmowe
Każdy przypadek:
- wysokiej gorączki słabo reagującej na leki przeciwgorączkowe,
- gorączki, której towarzyszą drgawki,
- gorączki utrzymującej się przez kilka dni,
- braku spadku temperatury ciała pomimo stosowania antybiotykoterapii,
- braku uchwytnej przyczyny podwyższonej temperatury ciała,
- znacznego osłabienia, senności, apatii, odmowy przyjmowania płynów i jedzenia przez dziecko,
- gorączki występującej u noworodka,
- wymaga pilnej konsultacji z lekarzem!
Piśmiennictwo:
Pediatria tom 1-3 Jacek Józef Pietrzyk, Przemko Kwinta, Wydawnictwo UJ, Kraków 2018r.
Pediatria tom 1-2 Krystyna Kubicka, Wanda Kawalec, PZWL, Warszawa 2006r.
Interna Szczeklika redaktor naczelny Piotr Gajewski, Medycyna praktyczna, Kraków 2017r.