Z roku na rok coraz więcej dzieci i młodzieży zmaga się z zaburzeniami depresyjnymi. Depresja to poważna choroba, która nieleczona może doprowadzić nawet do śmierci, dlatego jej objawów pod żadnym pozorem nie można bagatelizować. Jak objawia się depresja u dzieci i nastolatków? Jak ją leczyć?
Depresja u dzieci i młodzieży - co warto o niej wiedzieć?
Depresja, inaczej zaburzenie depresyjne to zaburzenie psychiczne, na które zgodnie ze statystykami cierpi ok. 10 proc. populacji. Depresja głównie charakteryzuje się obniżonym nastrojem, utratą zdolności do odczuwania radości oraz utratą zainteresowania rzeczami, które kiedyś były dla nas istotne. Depresja jest poważną chorobą psychiczną, która może doprowadzić nawet do śmierci.
Depresja nie wybiera: cierpią na nią zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci oraz młodzieży. Choć o depresji dzieci i młodzieży mówi się coraz częściej, to niestety wciąż wiele młodzieży nie otrzymuje odpowiedniej pomocy. Każdego roku wzrasta liczba dzieci, które borykają się z zaburzeniami depresyjnymi. Jak rozpoznać depresję u dzieci?
Jakie są objawy depresji u dzieci?
Choć objawy depresji u dzieci i nastolatków są podobne do objawów depresji u osób dorosłych, to w przypadku młodszych osób, niektóre symptomy są na tyle niespecyficzne, że trudno powiązać je z zaburzeniem depresyjnym. W szczególności trudno jest rozpoznać depresję u najmłodszych dzieci, które sama jeszcze nie wiedzą, co tak naprawdę czują, a tym samym, nie potrafią tego wytłumaczyć/pokazać osobom dorosłym.
Objawy depresji u dzieci i młodzieży to m.in.:
-
utrzymujący się spadek nastroju,
-
brak zainteresowania codziennymi czynnościami, brak zainteresowania tymi rzeczami, które kiedyś interesowały dziecko,
-
problemy z koncentracją i skupieniem uwagi, które mogą skutkować pogorszeniem wyników w nauce,
-
nadmierny lęk (więcej na temat zaburzeń lekowych znajdziesz na naszym blogu),
-
utrata zdolności do przeżywania radości,
-
ograniczenie hobby, zainteresowań,
-
depresyjne, pesymistyczne myślenie,
-
drażliwość,
-
poczucie bezsensu życia,
-
pesymistyczne myślenie,
-
nadmierna krytyka wobec siebie,
-
problemy ze snem: bezsenność lub nadmierna senność,
-
izolowanie się od innych osób,
-
niskie poczucie własnej wartości,
-
wybuchy złości - w szczególności u nastolatków,
-
dolegliwości psychosomatyczne zwłaszcza u najmłodszych dzieci - bóle głowy, brzucha, brak apetytu, nadmierna płaczliwość, spowolnienie psychoruchowe.
U nastolatków istnieje również wysokie ryzyko prób samobójczych, dlatego bardzo ważne jest uważne obserwowanie dziecka i zauważanie wszystkich niepokojących symptomów. O ryzyku podjęcia próby samobójcze może świadczyć m.in. zainteresowanie tematyką śmierci, jawne mówienie o chęci odebrania sobie życia, zastanawianie się, jak wyglądałoby życie, gdyby dziecka nie było. W takich sytuacjach konieczny jest jak najszybszy kontakt z psychiatrą dziecięcym.
Przyczyny depresji u dzieci i młodzieży
Depresja jest złożonym zaburzeniem psychicznym, na którego rozwój ma wpływ szereg różnych czynników. Istotną rolę w rozwoju depresji odgrywają czynniki genetyczne: jeżeli w rodzinie występowała depresja lub inne zaburzenie psychiczne, to wówczas wzrasta ryzyko, że depresja wystąpi również u dziecka.
Przyczyny depresji u dzieci i młodzieży to również:
-
traumatyczne doświadczenia,
-
trudne sytuacje życiowe, np. rozwód rodziców, problemy rówieśnicze, śmierć bliskiej osoby, przeprowadzka itd.,
-
nieprawidłowe funkcjonowanie neuroprzekaźników,
-
przemoc w rodzinie, nadużycia,
-
zaburzone więzi z rodzicami, brak poczucia bezpieczeństwa, brak zapewnienia dziecku miłości, zaniedbanie emocjonalne dziecka,
-
brak wsparcia, dezorganizacja życia rodzinnego,
-
czynniki psychologiczne - wysoki poziom lęku, niska samoocena, skłonności perfekcjonistyczne, wysoki poziom samokrytycyzmu,
-
nadużywanie substancji psychoaktywnych przez rodziców,
-
problemy szkolne, odrzucenie przez grupę rówieśniczą,
-
brak zainteresowania dzieckiem ze strony rodziców.
Depresja u dzieci i nastolatków bardzo często współwystępuje również z innymi zaburzeniami psychicznymi, m.in. zaburzeniami lękowymi oraz zaburzeniami odżywiania.
Leczenie depresji u dzieci i nastolatków
Leczenie depresji u dzieci i młodzieży zawsze dostosowane jest do indywidualnego przypadku, ponieważ zależne jest ono od wieku dziecka oraz nasilenia objawów, jakich doświadcza. Zazwyczaj w leczeniu depresji wykorzystuje się psychoterapię: indywidualną, grupową lub rodzinną.
W sytuacji, gdy objawy depresji utrudniają codzienne funkcjonowanie lub samodzielna terapia nie przynosi odpowiednich efektów, konieczne może okazać się wdrożenie leczenia farmakologicznego. Farmakoterapia jest metodą uzupełniającą psychoterapię, której celem jest zmniejszenie dokuczliwych objawów depresji.
Depresja u dzieci - jak pomóc dziecku z depresją?
Specyfika objawów depresyjnych u dzieci i nastolatków niestety sprawia, że często bywają one bagatelizowane. Niekiedy może zdarzyć się, że objawy, które na pierwszy rzut oka wskazują na typowe symptomy okresu dojrzewania, są w rzeczywistości objawami depresji. Wielu rodziców nie dopuszcza również do siebie myśli, że być może ich dziecko cierpi na depresję. Warto pamiętać, że żadne objawy, które mogą wskazywać na problemy natury psychicznej, nie powinny być bagatelizowane.
W leczeniu depresji ogromną rolę odgrywa zaangażowanie rodziców i udzielenie dziecku wsparcia oraz zrozumienia. Ważne jest, aby być wyrozumiałym dla dziecka, zwłaszcza w przypadku nastolatków, którzy nie zawsze chcą od rodziców pomocy. Rodzice nie mogą jednak pozostawiać dzieci “samych sobie”, ponieważ to ich rolą jest zadbanie o zdrowie psychiczne dziecka i zaangażowanie w leczenie psychoterapeuty i/lub psychiatry.
Bardzo ważne jest również, aby nie krytykować dziecka, nie stygmatyzować depresji ani nie powielać szkodliwych stereotypów. Dziecko w depresji potrzebuje wsparcia i zrozumienia ze strony rodziców, a nie oceny czy pouczania.
Jak zapobiegać depresji u dzieci?
Żaden rodzic nie jest w stanie w stu procentach ochronić swojego dziecka przed zaburzeniami psychicznymi lub innymi trudnościami o podłożu psychicznym. Rodzice mogą jednak odpowiednio wspierać dziecko i budować jego odporność psychiczną już od najmłodszych lat.
Ważne jest, by być obecnym w życiu dziecka: zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa, poświęcać mu czas, rozmawiać z nim, wspierać jego zainteresowania, wzmacniać mocne strony, pomagać w budowaniu poczucia sprawczości i poczucia własnej wartości. Nie powinno się także bagatelizować problemów dziecka, ponieważ jeśli pokażemy mu, że jego problemy nie są dla nas ważne, to dziecko może stracić do nas zaufanie i w razie poważnych trudności, nie zwróci się do nas o pomoc.
Od najmłodszych lat warto również uczyć dziecko, jak radzić sobie z trudnościami i ze stresem, jak się wyciszać i jak prawidłowo regulować emocje, np. zachęcając dziecko do wspólnych ćwiczeń oddechowych.
